Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 1 Index Previous Next
|
1
[स] इदम अत्यद्भुतं चान्यद आस्तीकस्यानुशुश्रुमः तथा वरैश छन्द्यमाने राज्ञा पारिक्षितेन ह 2 इन्द्रहस्ताच चयुतॊ नागः ख एव यद अतिष्ठत ततश चिन्तापरॊ राजा बभूव जनमेजयः 3 हूयमाने भृशं दीप्ते विधिवत पावके तदा न सम स परापतद वह्नौ तक्षकॊ भयपीडितः 4 [षौ] किं सूत तेषां विप्राणां मन्त्रग्रामॊ मनीषिणाम न परत्यभात तदाग्नौ यन न पपात स तक्षकः 5 [स] तम इन्द्रहस्ताद विस्रस्तं विसंज्ञं पन्नगॊत्तमम आस्तीकस तिष्ठ तिष्ठेति वाचस तिस्रॊ ऽभयुदैरयत 6 वितस्थे सॊ ऽनतरिक्षे ऽथ हृदयेन विदूयता यथा तिष्ठेत वै कश चिद गॊचक्रस्यान्तरा नरः 7 ततॊ राजाब्रवीद वाक्यं सदस्यैश चॊदितॊ भृशम कामम एतद भवत्व एवं यथास्तीकस्य भाषितम 8 समाप्यताम इदं कर्म पन्नगाः सन्त्व अनामयाः परीयताम अयम आस्तीकः सत्यं सूतवचॊ ऽसतु तत 9 ततॊ हलहलाशब्दः परीतिजः समवर्तत आस्तीकस्य वरे दत्ते तथैवॊपरराम च 10 स यज्ञः पाण्डवेयस्य राज्ञः पारिक्षितस्य ह परीतिमांश चाभवद राजा भारतॊ जनमेजयः 11 ऋत्विग्भ्यः ससदस्येभ्यॊ ये तत्रासन समागताः तेभ्यश च परददौ वित्तं शतशॊ ऽथ सहस्रशः 12 लॊहिताक्षाय सूताय तथा सथपतये विभुः येनॊक्तं तत्र सत्राग्रे यज्ञस्य विनिवर्तनम 13 निमित्तं बराह्मण इति तस्मै वित्तं ददौ बहु ततश चकारावभृथं विधिदृष्ट्तेन कर्मणा 14 आस्तीकं परेषयाम आस गृहान एव सुसत्कृतम राजा परीतमनाः परीतं कृतकृत्यं मनीषिणम 15 पुनरागमनं कार्यम इति चैनं वचॊ ऽबरवीत भविष्यसि सदस्यॊ मे वाजिमेधे महाक्रतौ 16 तथेत्य उक्त्वा परदुद्राव स चास्तीकॊ मुदा युतः कृत्वा सवकार्यम अतुलं तॊषयित्वा च पार्थिवम 17 स गत्वा परमप्रीतॊ मातरं मातुलं च तम अभिगम्यॊपसंगृह्य यथावृत्तं नयवेदयत 18 एतच छरुत्वा परीयमाणाः समेता; ये तत्रासन पन्नगा वीतमॊहाः त आस्तीके वै परीतिमन्तॊ बभूवुर; ऊचुश चैनं वरम इष्टं वृणीष्व 19 भूयॊ भूयः सर्वशस ते ऽबरुवंस तं; किं ते परियं करवामॊ ऽदय विद्वन परीता वयं मॊक्षिताश चैव सर्वे; कामं किं ते करवामॊ ऽदय वत्स 20 [आ] सायंप्रातः सुप्रसन्नात्म रूपा; लॊके विप्रा मानवाश चेतरे ऽपि धर्माख्यानं ये वदेयुर ममेदं; तेषां युष्मद्भ्यॊ नैव किं चिद भयं सयात 21 [स] तैश चाप्य उक्तॊ भागिनेयः परसन्नैर; एतत सत्यं कामम एवं चरन्तः परीत्या युक्ता ईप्सितं सर्वशस ते; कर्तारः सम परवणा भागिनेय 22 जरत्कारॊर जरत्कार्वां समुत्पन्नॊ महायशाः आस्तीकः सत्यसंधॊ मां पन्नगेभ्यॊ ऽभिरक्षतु 23 असितं चार्तिमन्तं च सुनीथं चापि यः समरेत दिवा वा यदि वा रात्रौ नास्य सर्पभयं भवेत 24 [स] मॊक्षयित्वा स भुजगान सर्पसत्राद दविजॊत्तमः जगाम काले धर्मात्मा दिष्टान्तं पुत्रपौत्रवान 25 इत्य आख्यानं मयास्तीकं यथावत कीर्तितं तव यत कीर्तयित्वा सर्पेभ्यॊ न भयं विद्यते कव चित 26 शरुत्वा धर्मिष्ठम आख्यानम आतीकं पुण्यवर्धनम आस्तीकस्य कवेर विप्र शरीमच चरितम आदितः 27 [ष] भृगुवंशात परभृत्य एव तवया मे कथितं महत आख्यानम अखिलं तात सौते परीतॊ ऽसमि तेन ते 28 परक्ष्यामि चैव भूयस तवां यथावत सूतनन्दन यां कथां वयास संपन्नां तां च भूयः परचक्ष्व मे 29 तस्मिन परमदुष्प्रापे सर्पसत्रे महात्मनाम कर्मान्तरेषु विधिवत सदस्यानां महाकवे 30 या बभूवुः कथाश चित्रा येष्व अर्थेषु यथातथम तवत्त इच्छामहे शरॊतुं सौते तवं वै विचक्षणः 31 [स] कर्मान्तरेष्व अकथयन दविजा वेदाश्रयाः कथाः वयासस तव अकथयन नित्यम आख्यानं भारतं महत 32 [ष] महाभारतम आख्यानं पाण्डवानां यशः करम जनमेजयेन यत पृष्टः कृष्णद्वैपायनस तदा 33 शरावयाम आस विधिवत तदा कर्मान्तरेषु सः ताम अहं विधिवत पुण्यां शरॊतुम इच्छामि वै कथाम 34 मनः सागरसंभूतां महर्षेः पुण्यकर्मणः कथयस्व सतां शरेष्ठ न हि तृप्यामि सूतज 35 [स] हन्त ते कथयिष्यामि महद आख्यानम उत्तमम कृष्णद्वैपायन मतं महाभारतम आदितः 36 तज जुषस्वॊत्तम मते कथ्यमानं मया दविज शंसितुं तन मनॊ हर्षॊ ममापीह परवर्तते |
1
[s] idam atyadbhutaṃ cānyad āstīkasyānuśuśrumaḥ tathā varaiś chandyamāne rājñā pārikṣitena ha 2 indrahastāc cyuto nāgaḥ kha eva yad atiṣṭhata tataś cintāparo rājā babhūva janamejayaḥ 3 hūyamāne bhṛśaṃ dīpte vidhivat pāvake tadā na sma sa prāpatad vahnau takṣako bhayapīḍitaḥ 4 [ṣau] kiṃ sūta teṣāṃ viprāṇāṃ mantragrāmo manīṣiṇām na pratyabhāt tadāgnau yan na papāta sa takṣakaḥ 5 [s] tam indrahastād visrastaṃ visaṃjñaṃ pannagottamam āstīkas tiṣṭha tiṣṭheti vācas tisro 'bhyudairayat 6 vitasthe so 'ntarikṣe 'tha hṛdayena vidūyatā yathā tiṣṭheta vai kaś cid gocakrasyāntarā naraḥ 7 tato rājābravīd vākyaṃ sadasyaiś codito bhṛśam kāmam etad bhavatv evaṃ yathāstīkasya bhāṣitam 8 samāpyatām idaṃ karma pannagāḥ santv anāmayāḥ prīyatām ayam āstīkaḥ satyaṃ sūtavaco 'stu tat 9 tato halahalāśabdaḥ prītijaḥ samavartata āstīkasya vare datte tathaivopararāma ca 10 sa yajñaḥ pāṇḍaveyasya rājñaḥ pārikṣitasya ha prītimāṃś cābhavad rājā bhārato janamejayaḥ 11 ṛtvigbhyaḥ sasadasyebhyo ye tatrāsan samāgatāḥ tebhyaś ca pradadau vittaṃ śataśo 'tha sahasraśaḥ 12 lohitākṣāya sūtāya tathā sthapataye vibhuḥ yenoktaṃ tatra satrāgre yajñasya vinivartanam 13 nimittaṃ brāhmaṇa iti tasmai vittaṃ dadau bahu tataś cakārāvabhṛthaṃ vidhidṛṣṭtena karmaṇā 14 āstīkaṃ preṣayām āsa gṛhān eva susatkṛtam rājā prītamanāḥ prītaṃ kṛtakṛtyaṃ manīṣiṇam 15 punarāgamanaṃ kāryam iti cainaṃ vaco 'bravīt bhaviṣyasi sadasyo me vājimedhe mahākratau 16 tathety uktvā pradudrāva sa cāstīko mudā yutaḥ kṛtvā svakāryam atulaṃ toṣayitvā ca pārthivam 17 sa gatvā paramaprīto mātaraṃ mātulaṃ ca tam abhigamyopasaṃgṛhya yathāvṛttaṃ nyavedayat 18 etac chrutvā prīyamāṇāḥ sametā; ye tatrāsan pannagā vītamohāḥ ta āstīke vai prītimanto babhūvur; ūcuś cainaṃ varam iṣṭaṃ vṛṇīṣva 19 bhūyo bhūyaḥ sarvaśas te 'bruvaṃs taṃ; kiṃ te priyaṃ karavāmo 'dya vidvan prītā vayaṃ mokṣitāś caiva sarve; kāmaṃ kiṃ te karavāmo 'dya vatsa 20 [ā] sāyaṃprātaḥ suprasannātma rūpā; loke viprā mānavāś cetare 'pi dharmākhyānaṃ ye vadeyur mamedaṃ; teṣāṃ yuṣmadbhyo naiva kiṃ cid bhayaṃ syāt 21 [s] taiś cāpy ukto bhāgineyaḥ prasannair; etat satyaṃ kāmam evaṃ carantaḥ prītyā yuktā īpsitaṃ sarvaśas te; kartāraḥ sma pravaṇā bhāgineya 22 jaratkāror jaratkārvāṃ samutpanno mahāyaśāḥ āstīkaḥ satyasaṃdho māṃ pannagebhyo 'bhirakṣatu 23 asitaṃ cārtimantaṃ ca sunīthaṃ cāpi yaḥ smaret divā vā yadi vā rātrau nāsya sarpabhayaṃ bhavet 24 [s] mokṣayitvā sa bhujagān sarpasatrād dvijottamaḥ jagāma kāle dharmātmā diṣṭāntaṃ putrapautravān 25 ity ākhyānaṃ mayāstīkaṃ yathāvat kīrtitaṃ tava yat kīrtayitvā sarpebhyo na bhayaṃ vidyate kva cit 26 śrutvā dharmiṣṭham ākhyānam ātīkaṃ puṇyavardhanam āstīkasya kaver vipra śrīmac caritam āditaḥ 27 [ṣ] bhṛguvaṃśāt prabhṛty eva tvayā me kathitaṃ mahat ākhyānam akhilaṃ tāta saute prīto 'smi tena te 28 prakṣyāmi caiva bhūyas tvāṃ yathāvat sūtanandana yāṃ kathāṃ vyāsa saṃpannāṃ tāṃ ca bhūyaḥ pracakṣva me 29 tasmin paramaduṣprāpe sarpasatre mahātmanām karmāntareṣu vidhivat sadasyānāṃ mahākave 30 yā babhūvuḥ kathāś citrā yeṣv artheṣu yathātatham tvatta icchāmahe śrotuṃ saute tvaṃ vai vicakṣaṇaḥ 31 [s] karmāntareṣv akathayan dvijā vedāśrayāḥ kathāḥ vyāsas tv akathayan nityam ākhyānaṃ bhārataṃ mahat 32 [ṣ] mahābhāratam ākhyānaṃ pāṇḍavānāṃ yaśaḥ karam janamejayena yat pṛṣṭaḥ kṛṣṇadvaipāyanas tadā 33 śrāvayām āsa vidhivat tadā karmāntareṣu saḥ tām ahaṃ vidhivat puṇyāṃ śrotum icchāmi vai kathām 34 manaḥ sāgarasaṃbhūtāṃ maharṣeḥ puṇyakarmaṇaḥ kathayasva satāṃ śreṣṭha na hi tṛpyāmi sūtaja 35 [s] hanta te kathayiṣyāmi mahad ākhyānam uttamam kṛṣṇadvaipāyana mataṃ mahābhāratam āditaḥ 36 taj juṣasvottama mate kathyamānaṃ mayā dvija śaṃsituṃ tan mano harṣo mamāpīha pravartate |