Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[लॊमष] सा तु नाव्याश्रमं चक्रे राजकार्यार्थ सिद्धये संदेशाच चैव नृपतेः सवबुद्ध्या चैव भारत 2 नानापुष्पफलैर वृक्षैः कृत्रिमैर उपशॊभितम नानागुल्मलतॊपैतैः सवादु कामफलप्रदैः 3 अतीव रमणीयं तद अतीव च मनॊहरम चक्रे नाव्याश्रमं रम्यम अद्भुतॊपमदर्शनम 4 ततॊ निबध्य तां नावम अदूरे काश्यपाश्रमात चारयाम आस पुरुषैर विहारं तस्य वै मुनेः 5 ततॊ दुहितरं वेश्या समाधायेति कृत्यताम दृष्ट्वान्तरं काश्यपस्य पराहिणॊद बुद्धिसंमताम 6 सा तत्र गत्वा कुशला तपॊनित्यस्य संनिधौ आश्रमं तं समासाद्य ददर्श तम ऋषेः सुतम 7 [वेष्या] कच चिन मुने कुशलं तापसानां; कच चिच च वॊ मूलफलं परभूतम कच चिद भवान रमते चाश्रमे ऽसमिंस; तवां वै दरष्टुं सांप्रतम आगतॊ ऽसमि 8 कच चित तपॊ वर्धते तापसानां; पिता च ते कच चिद अहीन तेजाः कच चित तवया परीयते चैव विप्र; कच चित सवाध्यायः करियत ऋश्य शृङ्ग 9 [र] ऋद्धॊ भवाञ जयॊतिर इव परकाशते; मन्ये चाहं तवाम अभिवादनीयम पाद्यं वै ते संप्रदास्यामि कामाद; यथा धर्मं फलमूलानि चैव 10 कौश्यां बृस्याम आस्स्व यथॊपजॊषं; कृष्णाजिनेनावृतायां सुखायाम कव चाश्रमस तव किंनाम चेदं; वरतं बरह्मंश चरसि हि देव वत तवम 11 [वेष्या] ममाश्रमः काश्यप पुत्र रम्यस; तरियॊजनं शैलम इमं परेण तत्र सवधर्मॊ ऽनभिवानदं नॊ; न चॊदकं पाद्यम उपस्पृशामः 12 [र] फलानि पक्वानि ददानि ते ऽहं; भल्लातकान्य आमलकानि चैव परूषकाणीङ्गुद धन्वनानि; परियालानां कामकारं कुरुष्व 13 [ल] सा तानि सर्वाणि विसर्जयित्वा; भक्षान महार्हान परददौ ततॊ ऽसमै तान्य ऋश्य शृङ्गस्य महारसानि; भृशं सुरूपाणि रुचिं ददुर हि 14 ददौ च माल्यानि सुगन्धवन्ति; चित्राणि वासांसि च भानुमन्ति पानानि चाग्र्याणि ततॊ मुमॊद; चिक्रीड चैव परजहास चैव 15 सा कन्दुकेनारमतास्य मूले; विभज्यमाना फलिता लतेव गात्रैश च गात्राणि निषेवमाणा; समाश्लिषच चासकृद ऋश्य शृङ्गम 16 सर्जान अशॊकांस तिलकांश च वृक्षान; परपुष्पितान अवनाम्यावभज्य विलज्जमानेव मदाभिभूता; परलॊभयाम आस सुतं महर्षेः 17 अथर्श्य शृङ्गं विकृतं समीक्ष्य; पुनः पुनः पीड्य च कायम अस्य अवेक्षमाणा शनकिर जगाम; कृत्वाग्निहॊत्रस्य तदापदेशम 18 तस्यां गतायां मदनेन मत्तॊ; वि चेतनश चाभवद ऋश्य शृङ्गः ताम एव भावेन गतेन शून्यॊ; विनिःश्वसन्न आर्तरूपॊ बभूव 19 ततॊ मुहूर्ताद धरि पिङ्गलाक्षः; परवेष्टितॊ रॊमभिरा नखाग्रात सवाध्यायवान वृत्तसमाधि युक्तॊ; विभाण्डकः काश्यपः परादुरासीत 20 सॊ ऽपश्यद आसीनम उपेत्य पुत्रं; धयायन्तम एकं विपरीतचित्तम विनिःश्वसन्तं मुहुर ऊर्ध्वदृष्टिं; विभाण्डकः पुत्रम उवाच दीनम 21 न कल्प्यन्ते समिधः किं नु तात; कच चिद धुतं चाग्निहॊत्रं तवयाद्य सुनिर्निक्तं सरुक सरुवं हॊमधेनुः; कच चित स वत्सा च कृता तवयाद्य 22 न वै यथापूर्वम इवासि पुत्र; चिन्तापरश चासि वि चेतनश च दीनॊ ऽति मात्रं तवम इहाद्य किं नु; पृच्छामि तवां क इहाद्यागतॊ ऽभूत |
1
[lomaṣa] sā tu nāvyāśramaṃ cakre rājakāryārtha siddhaye saṃdeśāc caiva nṛpateḥ svabuddhyā caiva bhārata 2 nānāpuṣpaphalair vṛkṣaiḥ kṛtrimair upaśobhitam nānāgulmalatopaitaiḥ svādu kāmaphalapradaiḥ 3 atīva ramaṇīyaṃ tad atīva ca manoharam cakre nāvyāśramaṃ ramyam adbhutopamadarśanam 4 tato nibadhya tāṃ nāvam adūre kāśyapāśramāt cārayām āsa puruṣair vihāraṃ tasya vai muneḥ 5 tato duhitaraṃ veśyā samādhāyeti kṛtyatām dṛṣṭvāntaraṃ kāśyapasya prāhiṇod buddhisaṃmatām 6 sā tatra gatvā kuśalā taponityasya saṃnidhau āśramaṃ taṃ samāsādya dadarśa tam ṛṣeḥ sutam 7 [veṣyā] kac cin mune kuśalaṃ tāpasānāṃ; kac cic ca vo mūlaphalaṃ prabhūtam kac cid bhavān ramate cāśrame 'smiṃs; tvāṃ vai draṣṭuṃ sāṃpratam āgato 'smi 8 kac cit tapo vardhate tāpasānāṃ; pitā ca te kac cid ahīna tejāḥ kac cit tvayā prīyate caiva vipra; kac cit svādhyāyaḥ kriyata ṛśya śṛṅga 9 [r] ṛddho bhavāñ jyotir iva prakāśate; manye cāhaṃ tvām abhivādanīyam pādyaṃ vai te saṃpradāsyāmi kāmād; yathā dharmaṃ phalamūlāni caiva 10 kauśyāṃ bṛsyām āssva yathopajoṣaṃ; kṛṣṇājinenāvṛtāyāṃ sukhāyām kva cāśramas tava kiṃnāma cedaṃ; vrataṃ brahmaṃś carasi hi deva vat tvam 11 [veṣyā] mamāśramaḥ kāśyapa putra ramyas; triyojanaṃ śailam imaṃ pareṇa tatra svadharmo 'nabhivānadaṃ no; na codakaṃ pādyam upaspṛśāmaḥ 12 [r] phalāni pakvāni dadāni te 'haṃ; bhallātakāny āmalakāni caiva parūṣakāṇīṅguda dhanvanāni; priyālānāṃ kāmakāraṃ kuruṣva 13 [l] sā tāni sarvāṇi visarjayitvā; bhakṣān mahārhān pradadau tato 'smai tāny ṛśya śṛṅgasya mahārasāni; bhṛśaṃ surūpāṇi ruciṃ dadur hi 14 dadau ca mālyāni sugandhavanti; citrāṇi vāsāṃsi ca bhānumanti pānāni cāgryāṇi tato mumoda; cikrīḍa caiva prajahāsa caiva 15 sā kandukenāramatāsya mūle; vibhajyamānā phalitā lateva gātraiś ca gātrāṇi niṣevamāṇā; samāśliṣac cāsakṛd ṛśya śṛṅgam 16 sarjān aśokāṃs tilakāṃś ca vṛkṣān; prapuṣpitān avanāmyāvabhajya vilajjamāneva madābhibhūtā; pralobhayām āsa sutaṃ maharṣeḥ 17 atharśya śṛṅgaṃ vikṛtaṃ samīkṣya; punaḥ punaḥ pīḍya ca kāyam asya avekṣamāṇā śanakir jagāma; kṛtvāgnihotrasya tadāpadeśam 18 tasyāṃ gatāyāṃ madanena matto; vi cetanaś cābhavad ṛśya śṛṅgaḥ tām eva bhāvena gatena śūnyo; viniḥśvasann ārtarūpo babhūva 19 tato muhūrtād dhari piṅgalākṣaḥ; praveṣṭito romabhirā nakhāgrāt svādhyāyavān vṛttasamādhi yukto; vibhāṇḍakaḥ kāśyapaḥ prādurāsīt 20 so 'paśyad āsīnam upetya putraṃ; dhyāyantam ekaṃ viparītacittam viniḥśvasantaṃ muhur ūrdhvadṛṣṭiṃ; vibhāṇḍakaḥ putram uvāca dīnam 21 na kalpyante samidhaḥ kiṃ nu tāta; kac cid dhutaṃ cāgnihotraṃ tvayādya sunirniktaṃ sruk sruvaṃ homadhenuḥ; kac cit sa vatsā ca kṛtā tvayādya 22 na vai yathāpūrvam ivāsi putra; cintāparaś cāsi vi cetanaś ca dīno 'ti mātraṃ tvam ihādya kiṃ nu; pṛcchāmi tvāṃ ka ihādyāgato 'bhūt |