Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[जनम] यत तत तदा महाब्रह्मँल लॊमशॊ वाक्यम अब्रवीत इन्द्रस्य वचनाद एत्य पाण्डुपुत्रं युधिष्ठिरम 2 यच चापि ते भयं तीव्रं न च कीर्तयसे कव चित तच चाप्य अपहरिष्यामि सव्यसाचाव इहागते 3 किं नु तद विदुषां शरेष्ठ कर्णं परति महद भयम आसीन न च स धर्मात्मा कथयाम आस कस्य चित 4 [वै] अहं ते राजशार्दूल कथयामि कथाम इमाम पृच्छते भरतश्रेष्ठ शुश्रूषस्व गिरं मम 5 दवादशे समतिक्रान्ते वर्षे पराप्ते तरयॊदशे पाण्डूनां हितकृच छक्रः कर्णं भिक्षितुम उद्यतः 6 अभिप्रायम अथॊ जञात्वा महेन्द्रस्य विभावसुः कुण्डलार्थे महाराज सूर्यः कर्णम उपागमत 7 महार्हे शयने वीरं सपर्ध्यास्तरण संवृते शयानम अभिविश्वस्तं बरह्मण्यं सत्यवादिनम 8 सवप्नान्ते निशि राजेन्द्र दर्शयाम आस रश्मिवान कृपया परयाविष्टः पुत्रस्नेहाच च भारत 9 बराह्मणॊ वेदविद भूत्वा सूर्यॊ यॊगाद धि रूपवान हितार्थम अब्रवीत कर्णं सान्त्वपूर्वम इदं वचः 10 कर्ण मद्वचनं तात शृणु सत्यभृतां वर बरुवतॊ ऽदय महाबाहॊ सौहृदात परमं हितम 11 उपायास्यति शक्रस तवां पाण्डवानां हितेप्सया बराह्मण छद्मना कर्ण कुण्डलापजिहीर्षया 12 विदितं तेन शीलं ते सर्वस्य जगतस तथा यथा तवं भिक्षितः सद्भिर ददास्य एव न याचसे 13 तवं हि तात ददास्य एव बराह्मणेभ्यः परयाचितः वित्तं यच चान्यद अप्य आहुर न परत्याख्यासि कर्हि चित 14 तं तवाम एवंविधं जञात्वा सवयं वै पाकशासनः आगन्ता कुण्डलार्थाय कवचं चैव भिक्षितुम 15 तस्मै परयाचमानाय न देये कुण्डले तवया अनुनेयः परं शक्त्या शरेय एतद धि ते परम 16 कुण्डलार्थे बरुवंस तात कारणैर बहुभिस तवया अन्यैर बहुविधैर वित्तैः स निवार्यः पुनः पुनः 17 रत्नैः सत्रीभिस तथा भॊगैर धनैर बहुविधैर अपि निदर्शनैश च बहुभिः कुण्डलेप्सुः पुरंदरः 18 यदि दास्यसि कर्ण तवं सहजे कुण्डले शुभे आयुर अः परक्षयं गत्वा मृत्यॊर वशम उपेष्यसि 19 कवचेन च संयुक्तः कुण्डलाभ्यां च मानद अवध्यस तवं रणे ऽरीणाम इति विद्धि वचॊ मम 20 अमृताद उत्थितं हय एतद उभयं रत्नसंभवम तस्माद रक्ष्यं तवया कर्ण जीवितं चेत परियं तव 21 [कर्ण] कॊ माम एवं भवान पराह दर्शयन सौहृदं परम कामया भगवन बरूहि हॊ भवान दविज वेषधृक 22 [बरा] अहं तात सहस्रांशुः सौहृदात तवां निदर्शये कुरुष्वैतद वचॊ मे तवम एतच छरेयॊ परं हि ते 23 [कर्ण] शरेय एव ममात्यन्तं यस्य मे गॊपतिः परभुः परवक्ताद्य हितान्वेषी शृणु चेदं वचॊ मम 24 परसादये तवां वरदं परणयाच च बरवीम्य अहम न निवार्यॊ वरताद अस्माद अहं यद्य अस्मि ते परियः 25 वरतं वै मम लॊकॊ ऽयं वेत्ति कृत्स्नॊ विभावसॊ यथाहं दविजमुख्येभ्यॊ दद्यां पराणान अपि धरुवम 26 यद्य आगच्छति शक्रॊ मां बराह्मण छद्मनावृतः हितार्थं पाण्डुपुत्राणां खेचरॊत्तम भिक्षितुम 27 दास्यामि विबुधश्रेष्ठ कुण्डले वर्म चॊत्तमम न मे कीर्तिः परणश्येत तरिषु लॊकेषु विश्रुता 28 मद्विधस्यायशस्यं हि न युक्तं पराणरक्षणम युक्तंहि यशसा युक्तं मरणं लॊकसंमतम 29 सॊ ऽहम इन्द्राय दास्यामि कुण्डले सह वर्मणा यदि मां बलवृत्रघ्नॊ भिक्षार्थम उपयास्यति 30 हितार्थं पाण्डुपुत्राणां कुण्डले मे परयाचितुम तन मे कीर्तिकरं लॊके तस्याकीर्तिर भविष्यति 31 वृणॊमि कीर्तिं लॊके हि जीवितेनापि भानुमन कीर्तिमान अश्नुते सवर्गं हीनकीर्तिस तु नश्यति 32 कीर्तिर हि पुरुषं लॊके संजीवयति मातृवत अकीर्तिर जीवितं हन्ति जीवतॊ ऽपि शरीरिणः 33 अयं पुराणः शलॊकॊ हि सवयं गीतॊ विभावसॊ धात्रा लॊकेश्वर यथा कीर्तिर आयुर नरस्य वै 34 पुरुषस्य परे लॊके कीर्तिर एव परायणम इह लॊके विशुद्धा च कीर्तिर आयुर विवर्धनी 35 सॊ ऽहं शरीरजे दत्त्वा कीर्तिं पराप्स्यामि शाश्वतीम दत्त्वा च विधिवद दानं बराह्मणेभ्यॊ यथाविधि 36 हुत्वा शरीरं संग्रामे कृत्वा कर्म सुदुष्करम विजित्य वा परान आजौ यशॊ पराप्स्यामि केवलम 37 भीतानाम अभयं दत्त्वा संग्रामे जीवितार्थिनाम वृद्धान बालान दविजातींश च मॊक्षयित्वा महाभयात 38 पराप्स्यामि परमं लॊके यशः सवर्भानु सूदन जीवितेनापि मे रक्ष्या कीर्तिस तद विद्धि मे वरतम 39 सॊ ऽहं दत्त्वा मघवते भिक्षाम एताम अनुत्तमाम बराह्मण छद्मिने देवलॊके गन्ता परां गतिम |
1
[janam] yat tat tadā mahābrahmaṁl lomaśo vākyam abravīt indrasya vacanād etya pāṇḍuputraṃ yudhiṣṭhiram 2 yac cāpi te bhayaṃ tīvraṃ na ca kīrtayase kva cit tac cāpy apahariṣyāmi savyasācāv ihāgate 3 kiṃ nu tad viduṣāṃ śreṣṭha karṇaṃ prati mahad bhayam āsīn na ca sa dharmātmā kathayām āsa kasya cit 4 [vai] ahaṃ te rājaśārdūla kathayāmi kathām imām pṛcchate bharataśreṣṭha śuśrūṣasva giraṃ mama 5 dvādaśe samatikrānte varṣe prāpte trayodaśe pāṇḍūnāṃ hitakṛc chakraḥ karṇaṃ bhikṣitum udyataḥ 6 abhiprāyam atho jñātvā mahendrasya vibhāvasuḥ kuṇḍalārthe mahārāja sūryaḥ karṇam upāgamat 7 mahārhe śayane vīraṃ spardhyāstaraṇa saṃvṛte śayānam abhiviśvastaṃ brahmaṇyaṃ satyavādinam 8 svapnānte niśi rājendra darśayām āsa raśmivān kṛpayā parayāviṣṭaḥ putrasnehāc ca bhārata 9 brāhmaṇo vedavid bhūtvā sūryo yogād dhi rūpavān hitārtham abravīt karṇaṃ sāntvapūrvam idaṃ vacaḥ 10 karṇa madvacanaṃ tāta śṛṇu satyabhṛtāṃ vara bruvato 'dya mahābāho sauhṛdāt paramaṃ hitam 11 upāyāsyati śakras tvāṃ pāṇḍavānāṃ hitepsayā brāhmaṇa chadmanā karṇa kuṇḍalāpajihīrṣayā 12 viditaṃ tena śīlaṃ te sarvasya jagatas tathā yathā tvaṃ bhikṣitaḥ sadbhir dadāsy eva na yācase 13 tvaṃ hi tāta dadāsy eva brāhmaṇebhyaḥ prayācitaḥ vittaṃ yac cānyad apy āhur na pratyākhyāsi karhi cit 14 taṃ tvām evaṃvidhaṃ jñātvā svayaṃ vai pākaśāsanaḥ āgantā kuṇḍalārthāya kavacaṃ caiva bhikṣitum 15 tasmai prayācamānāya na deye kuṇḍale tvayā anuneyaḥ paraṃ śaktyā śreya etad dhi te param 16 kuṇḍalārthe bruvaṃs tāta kāraṇair bahubhis tvayā anyair bahuvidhair vittaiḥ sa nivāryaḥ punaḥ punaḥ 17 ratnaiḥ strībhis tathā bhogair dhanair bahuvidhair api nidarśanaiś ca bahubhiḥ kuṇḍalepsuḥ puraṃdaraḥ 18 yadi dāsyasi karṇa tvaṃ sahaje kuṇḍale śubhe āyur aḥ prakṣayaṃ gatvā mṛtyor vaśam upeṣyasi 19 kavacena ca saṃyuktaḥ kuṇḍalābhyāṃ ca mānada avadhyas tvaṃ raṇe 'rīṇām iti viddhi vaco mama 20 amṛtād utthitaṃ hy etad ubhayaṃ ratnasaṃbhavam tasmād rakṣyaṃ tvayā karṇa jīvitaṃ cet priyaṃ tava 21 [karṇa] ko mām evaṃ bhavān prāha darśayan sauhṛdaṃ param kāmayā bhagavan brūhi ho bhavān dvija veṣadhṛk 22 [brā] ahaṃ tāta sahasrāṃśuḥ sauhṛdāt tvāṃ nidarśaye kuruṣvaitad vaco me tvam etac chreyo paraṃ hi te 23 [karṇa] śreya eva mamātyantaṃ yasya me gopatiḥ prabhuḥ pravaktādya hitānveṣī śṛṇu cedaṃ vaco mama 24 prasādaye tvāṃ varadaṃ praṇayāc ca bravīmy aham na nivāryo vratād asmād ahaṃ yady asmi te priyaḥ 25 vrataṃ vai mama loko 'yaṃ vetti kṛtsno vibhāvaso yathāhaṃ dvijamukhyebhyo dadyāṃ prāṇān api dhruvam 26 yady āgacchati śakro māṃ brāhmaṇa chadmanāvṛtaḥ hitārthaṃ pāṇḍuputrāṇāṃ khecarottama bhikṣitum 27 dāsyāmi vibudhaśreṣṭha kuṇḍale varma cottamam na me kīrtiḥ praṇaśyeta triṣu lokeṣu viśrutā 28 madvidhasyāyaśasyaṃ hi na yuktaṃ prāṇarakṣaṇam yuktaṃhi yaśasā yuktaṃ maraṇaṃ lokasaṃmatam 29 so 'ham indrāya dāsyāmi kuṇḍale saha varmaṇā yadi māṃ balavṛtraghno bhikṣārtham upayāsyati 30 hitārthaṃ pāṇḍuputrāṇāṃ kuṇḍale me prayācitum tan me kīrtikaraṃ loke tasyākīrtir bhaviṣyati 31 vṛṇomi kīrtiṃ loke hi jīvitenāpi bhānuman kīrtimān aśnute svargaṃ hīnakīrtis tu naśyati 32 kīrtir hi puruṣaṃ loke saṃjīvayati mātṛvat akīrtir jīvitaṃ hanti jīvato 'pi śarīriṇaḥ 33 ayaṃ purāṇaḥ śloko hi svayaṃ gīto vibhāvaso dhātrā lokeśvara yathā kīrtir āyur narasya vai 34 puruṣasya pare loke kīrtir eva parāyaṇam iha loke viśuddhā ca kīrtir āyur vivardhanī 35 so 'haṃ śarīraje dattvā kīrtiṃ prāpsyāmi śāśvatīm dattvā ca vidhivad dānaṃ brāhmaṇebhyo yathāvidhi 36 hutvā śarīraṃ saṃgrāme kṛtvā karma suduṣkaram vijitya vā parān ājau yaśo prāpsyāmi kevalam 37 bhītānām abhayaṃ dattvā saṃgrāme jīvitārthinām vṛddhān bālān dvijātīṃś ca mokṣayitvā mahābhayāt 38 prāpsyāmi paramaṃ loke yaśaḥ svarbhānu sūdana jīvitenāpi me rakṣyā kīrtis tad viddhi me vratam 39 so 'haṃ dattvā maghavate bhikṣām etām anuttamām brāhmaṇa chadmine devaloke gantā parāṃ gatim |