Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 5 Index Previous Next
|
1
[व] राज्ञस तु वचनं शरुत्वा धृतराष्ट्रस्य संजयः उपप्लव्यं ययौ दरष्टुं पाण्डवान अमितौजसः 2 स तु राजानम आसाद्य धर्मात्मानं युधिष्ठिरम परणिपत्य ततः पूर्वं सूतपुत्रॊ ऽभयभाषत 3 गावल्गणिः संजय सूत सूनुर; अजातशत्रुम अवदत परतीतः दिष्ट्या राजंस तवाम अरॊगं परपश्ये; सहायवन्तं च महेन्द्रकल्पम 4 अनामयं पृच्छति तवाम्बिकेयॊ; वृद्धॊ राजा धृतराष्ट्रॊ मनीषी कच चिद भीमः कुशली पाण्डवाग्र्यॊ; धनंजयस तौ च माद्री तनूजौ 5 कच चित कृष्णा दरौपदी राजपुत्री; सत्यव्रता वीर पत्नी सपुत्रा मनस्विनी यत्र च वाञ्छसि तवम; इष्टान कामान भारत सवस्ति कामः 6 गावल्गणे संजय सवागतं ते; परीतात्माहं तवाभिवदामि सूत अनामयं परतिजाने तवाहं; सहानुजैः कुशली चास्मि विद्वन 7 चिराद इदं कुशलं भरतस्य; शरुत्वा राज्ञः कुरुवृद्धस्य सूत मन्ये साक्षाद दृष्टम अहं नरेन्द्रं; दृष्ट्वैव तवां संजय परीतियॊगात 8 पितामहॊ नः सथविरॊ मनस्वी; महाप्रज्ञः सर्वधर्मॊपपन्नः स कौरव्यः कुशली तात भीष्मॊ; यथापूर्वं वृत्तिर अप्य अस्य कच चित 9 कच चिद राजा धृतराष्ट्रः सपुत्रॊ; वैचित्र वीर्यः कुशली महात्मा महाराजॊ बाह्लिकः परातिपेयः; कच चिद विद्वान कुशली सूतपुत्र 10 स सॊमदत्तः कुशली तात कच चिद; भूरिश्रवाः सत्यसंधः शलश च दरॊणः सपुत्रश च कृपश च विप्रॊ; महेष्वासाः कच चिद एते ऽपय अरॊगाः 11 महाप्राज्ञाः सर्वशास्त्रावदाता; धनुर भृतां मुख्यतमाः पृथिव्याम कच चिन मानं तात लभन्त एते; धनुर भृतः कच चिद एते ऽपय अरॊगाः 12 सर्वे कुरुभ्यः सपृहयन्ति संजय; धनुर्धरा ये पृथिव्यां युवानः येषां राष्ट्रे निवसति दर्शनीयॊ; महेष्वासः शीलवान दरॊणपुत्रः 13 वैश्यापुत्रः कुशली तात कच चिन; महाप्राज्ञॊ राजपुत्रॊ युयुत्सुः कर्णॊ ऽमात्यः कुशली तात कच चित; सुयॊधनॊ यस्य मन्दॊ विधेयः 14 सत्रियॊ वृद्धा भारतानां जनन्यॊ; महानस्यॊ दासभार्याश च सूत वध्वः पुत्रा भागिनेया भगिन्यॊ; दौहित्रा वा कच चिद अप्य अव्यलीकाः 15 कच चिद राजा बाह्मणानां यथावत; परवर्तते पूर्ववत तात वृत्तिम कच चिद दायान मामकान धार्तराष्ट्रॊ; दविजातीनां संजय नॊपहन्ति 16 कच चिद राजा धृतराष्ट्रः सपुत्र; उपेक्षते बराह्मणातिक्रमान वै कच चिन न हेतॊर इव वर्त्म भूत; उपेक्षते तेषु स नयून वृत्तिम 17 एतज जयॊतिर उत्तमं जीवलॊके; शुक्लं परजानां विहितं विधात्रा ते चेल लॊभं न नियच्छन्ति मन्दाः; कृत्स्नॊ नाशॊ भविता कौरवाणाम 18 कच चिद राजा धृतराष्ट्रः सपुत्रॊ; बुभूषते वृत्तिम अमात्यवर्गे कच चिन न भेदेन जिजीविषन्ति; सुहृद रूपा दुर्हृदश चैकमित्राः 19 कच चिन न पापं कथयन्ति तात; ते पाण्डवानां कुरवः सर्व एव कच चिद दृष्ट्वा दस्यु संघान समेतान; समरन्ति पार्थस्य युधां परणेतुः 20 मौर्वी भुजाग्र परहितान सम तात; दॊधूयमानेन धनुर्धरेण गाण्डीवमुक्तान सतनयित्नुघॊषान; अजिह्मगान कच चिद अनुस्मरन्ति 21 न हय अपश्यं कं चिद अहं पृथिव्यां; शरुतं समं वाधिकम अर्जुनेन यस्यैक षष्टिर निशितास तीक्ष्णधाराः; सुवाससः संमतॊ हस्तवापः 22 गदापाणिर भीमसेनस तरस्वी; परवेपयञ शत्रुसंघान अनीके नागः परभिन्न इव नड्वलासु; चङ्क्रम्यते कच चिद एनं समरन्ति 23 माद्रीपुत्रः सहदेवः कलिङ्गान; समागतान अजयद दन्तकूरे वामेनास्यन दक्षिणेनैव यॊ वै; महाबलं कच चिद एनं समरन्ति 24 उद्यन्न अयं नकुलः परेषितॊ वै; गावल्गणे संजय पश्यतस ते दिशं परतीचीं वशम आनयन मे; माद्री सुतं कच चिद एनं समरन्ति 25 अभ्याभवॊ दवैतवने य आसीद; दुर्मन्त्रिते घॊषयात्रा गतानाम यत्र मन्दाञ शत्रुवशं परयातान; अमॊचयद भीमसेनॊ जयश च 26 अहं पश्चाद अर्जुनम अभ्यरक्षं; माद्रीपुत्रौ भीमसेनश च चक्रे गाण्डीवभृच छत्रुसंघान उदस्य; सवस्त्य आगमत कच चिद एनं समरन्ति 27 न कर्मणा साधुनैकेन नूनं; कर्तुं शक्यं भवतीह संजय सर्वात्मना परिजेतुं वयं चेन; न शक्नुमॊ धृतराष्ट्रस्य पुत्रम |
1
[v] rājñas tu vacanaṃ śrutvā dhṛtarāṣṭrasya saṃjayaḥ upaplavyaṃ yayau draṣṭuṃ pāṇḍavān amitaujasaḥ 2 sa tu rājānam āsādya dharmātmānaṃ yudhiṣṭhiram praṇipatya tataḥ pūrvaṃ sūtaputro 'bhyabhāṣata 3 gāvalgaṇiḥ saṃjaya sūta sūnur; ajātaśatrum avadat pratītaḥ diṣṭyā rājaṃs tvām arogaṃ prapaśye; sahāyavantaṃ ca mahendrakalpam 4 anāmayaṃ pṛcchati tvāmbikeyo; vṛddho rājā dhṛtarāṣṭro manīṣī kac cid bhīmaḥ kuśalī pāṇḍavāgryo; dhanaṃjayas tau ca mādrī tanūjau 5 kac cit kṛṣṇā draupadī rājaputrī; satyavratā vīra patnī saputrā manasvinī yatra ca vāñchasi tvam; iṣṭān kāmān bhārata svasti kāmaḥ 6 gāvalgaṇe saṃjaya svāgataṃ te; prītātmāhaṃ tvābhivadāmi sūta anāmayaṃ pratijāne tavāhaṃ; sahānujaiḥ kuśalī cāsmi vidvan 7 cirād idaṃ kuśalaṃ bharatasya; śrutvā rājñaḥ kuruvṛddhasya sūta manye sākṣād dṛṣṭam ahaṃ narendraṃ; dṛṣṭvaiva tvāṃ saṃjaya prītiyogāt 8 pitāmaho naḥ sthaviro manasvī; mahāprajñaḥ sarvadharmopapannaḥ sa kauravyaḥ kuśalī tāta bhīṣmo; yathāpūrvaṃ vṛttir apy asya kac cit 9 kac cid rājā dhṛtarāṣṭraḥ saputro; vaicitra vīryaḥ kuśalī mahātmā mahārājo bāhlikaḥ prātipeyaḥ; kac cid vidvān kuśalī sūtaputra 10 sa somadattaḥ kuśalī tāta kac cid; bhūriśravāḥ satyasaṃdhaḥ śalaś ca droṇaḥ saputraś ca kṛpaś ca vipro; maheṣvāsāḥ kac cid ete 'py arogāḥ 11 mahāprājñāḥ sarvaśāstrāvadātā; dhanur bhṛtāṃ mukhyatamāḥ pṛthivyām kac cin mānaṃ tāta labhanta ete; dhanur bhṛtaḥ kac cid ete 'py arogāḥ 12 sarve kurubhyaḥ spṛhayanti saṃjaya; dhanurdharā ye pṛthivyāṃ yuvānaḥ yeṣāṃ rāṣṭre nivasati darśanīyo; maheṣvāsaḥ śīlavān droṇaputraḥ 13 vaiśyāputraḥ kuśalī tāta kac cin; mahāprājño rājaputro yuyutsuḥ karṇo 'mātyaḥ kuśalī tāta kac cit; suyodhano yasya mando vidheyaḥ 14 striyo vṛddhā bhāratānāṃ jananyo; mahānasyo dāsabhāryāś ca sūta vadhvaḥ putrā bhāgineyā bhaginyo; dauhitrā vā kac cid apy avyalīkāḥ 15 kac cid rājā bāhmaṇānāṃ yathāvat; pravartate pūrvavat tāta vṛttim kac cid dāyān māmakān dhārtarāṣṭro; dvijātīnāṃ saṃjaya nopahanti 16 kac cid rājā dhṛtarāṣṭraḥ saputra; upekṣate brāhmaṇātikramān vai kac cin na hetor iva vartma bhūta; upekṣate teṣu sa nyūna vṛttim 17 etaj jyotir uttamaṃ jīvaloke; śuklaṃ prajānāṃ vihitaṃ vidhātrā te cel lobhaṃ na niyacchanti mandāḥ; kṛtsno nāśo bhavitā kauravāṇām 18 kac cid rājā dhṛtarāṣṭraḥ saputro; bubhūṣate vṛttim amātyavarge kac cin na bhedena jijīviṣanti; suhṛd rūpā durhṛdaś caikamitrāḥ 19 kac cin na pāpaṃ kathayanti tāta; te pāṇḍavānāṃ kuravaḥ sarva eva kac cid dṛṣṭvā dasyu saṃghān sametān; smaranti pārthasya yudhāṃ praṇetuḥ 20 maurvī bhujāgra prahitān sma tāta; dodhūyamānena dhanurdhareṇa gāṇḍīvamuktān stanayitnughoṣān; ajihmagān kac cid anusmaranti 21 na hy apaśyaṃ kaṃ cid ahaṃ pṛthivyāṃ; śrutaṃ samaṃ vādhikam arjunena yasyaika ṣaṣṭir niśitās tīkṣṇadhārāḥ; suvāsasaḥ saṃmato hastavāpaḥ 22 gadāpāṇir bhīmasenas tarasvī; pravepayañ śatrusaṃghān anīke nāgaḥ prabhinna iva naḍvalāsu; caṅkramyate kac cid enaṃ smaranti 23 mādrīputraḥ sahadevaḥ kaliṅgān; samāgatān ajayad dantakūre vāmenāsyan dakṣiṇenaiva yo vai; mahābalaṃ kac cid enaṃ smaranti 24 udyann ayaṃ nakulaḥ preṣito vai; gāvalgaṇe saṃjaya paśyatas te diśaṃ pratīcīṃ vaśam ānayan me; mādrī sutaṃ kac cid enaṃ smaranti 25 abhyābhavo dvaitavane ya āsīd; durmantrite ghoṣayātrā gatānām yatra mandāñ śatruvaśaṃ prayātān; amocayad bhīmaseno jayaś ca 26 ahaṃ paścād arjunam abhyarakṣaṃ; mādrīputrau bhīmasenaś ca cakre gāṇḍīvabhṛc chatrusaṃghān udasya; svasty āgamat kac cid enaṃ smaranti 27 na karmaṇā sādhunaikena nūnaṃ; kartuṃ śakyaṃ bhavatīha saṃjaya sarvātmanā parijetuṃ vayaṃ cen; na śaknumo dhṛtarāṣṭrasya putram |