Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 6 Index Previous Next
|
1
[स] पूर्वाह्णे तस्य रौद्रस्य युद्धम अह्नॊ विशां पते परावर्तत महाघॊरं राज्ञां देहावकर्तनम 2 कुरूणां पाण्डवानां च संग्रामे विजिगीषताम सिंहानाम इव संह्रादॊ दिवम उर्वीं च नादयन 3 आसीत किल किला शब्दस तलशङ्खरवैः सह जज्ञिरे सिंहनादाश च शूराणां परतिगर्जताम 4 तलत्राभिहताश चैव जयाशब्दा भरतर्षभ पत्तीनां पादशब्दाश च वाजिनां च महास्वनाः 5 तॊत्त्राङ्कुश निपाताश च आयुधानां च निस्वनाः घण्टा शब्दाश च नागानाम अन्यॊन्यम अभिधावताम 6 तस्मिन समुदिते शब्दे तुमुले लॊमहर्षणे बभूव रथनिर्घॊषः पर्जन्यनिनदॊपमः 7 ते मनः करूरम आधाय समभित्यक्तजीविताः पाण्डवान अभ्यवर्तन्त सर्व एवॊच्छ्रितध्वजाः 8 सवयं शांतनवॊ राजन्न अभ्यधावद धनंजयम परगृह्य कार्मुकं घॊरं कालदण्डॊपमं रणे 9 अर्जुनॊ ऽपि धनुर गृह्य गाण्डीवं लॊकविश्रुतम अभ्यधावत तेजस्वी गाङ्गेयं रणमूर्धनि 10 ताव उभौ कुरुशार्दूलौ परस्परवधैषिणौ गाङ्गेयस तु रणे पार्थं विद्ध्वा नाकम्पयद बली तथैव पाण्डवॊ राजन भीष्मं नाकम्पयद युधि 11 सात्यकिश च महेष्वासः कृतवर्माणम अभ्ययात तयॊः समभवद युद्धं तुमुलं लॊमहर्षणम 12 सात्यकिः कृतवर्माणं कृतवर्मा च सात्यकिम आनर्हतुः शरैर घॊरैस तक्षमाणौ परस्परम 13 तौ शराचित सर्वाङ्गौ शुशुभाते महाबलौ वसन्ते पुष्पशबलौ पुष्पिताव इव कुंशुकौ 14 अभिमन्युर महेष्वासॊ बृहद्बलम अयॊधयत ततः कॊसलकॊ राजा सौभद्रस्य विशां पते धवजं चिच्छेद समरे सारथिं च नयपातयत 15 सौभद्रस तु ततः करुद्धं पातिते रथसारथौ बृहद्बलं महाराज विव्याध नवभिः शरैः 16 अथापराभ्यां भल्लाभ्यां पीताभ्याम अरिमर्दनः धवजम एकेन चिच्छेद पार्ष्णिम एकेन सारथिम अन्यॊन्यं च शरैस तीक्ष्णैः करुद्धौ राजंस ततक्षतुः 17 मानिनं समरे दृप्तं कृतवैरं महारथम भीमसेनस तव सुतं दुर्यॊधनम अयॊधयत 18 ताव उभौ नरशार्दूलौ कुरुमुख्यौ महाबलौ अन्यॊन्यं शरवर्षाभ्यां ववृषाते रणाजिरे 19 तौ तु वीक्ष्य महात्मानौ कृतिनौ चित्रयॊधिनौ विस्मयः सर्वभूतानां समपद्यत भारत 20 दुःशासनस तु नकुलं परत्युद्याय महारथम अविध्यन निशितैर बाणैर बहुभिर मर्मभेदिभिः 21 तस्य माद्री सुतः केतुं स शरं च शरासनम चिच्छेद निशितैर बाणैः परहसन्न इव भारत अथैनं पञ्चविंशत्या कषुद्रकाणां समार्दयत 22 पुत्रस तु तव दुर्धर्षॊ नकुलस्य महाहवे युगेषां चिच्छिदे बाणैर धवजं चैव नयपातयत 23 दुर्मुखः सहदेवं तु परत्युद्याय महाबलम विव्याध शरवर्षेण यतमानं महाहवे 24 सहदेवस ततॊ वीरॊ दुर्मुखस्य महाहवे शरेण भृशतीक्ष्णेन पातयाम आस सारथिम 25 ताव अन्यॊन्यं समासाद्य समरे युद्धदुर्मदौ तरासयेतां शरैर घॊरैः कृतप्रतिकृतैषिणौ 26 युधिष्ठिरः सवयं राजा मद्रराजानम अभ्ययात तस्य मद्राधिपश चापं दविधा चिच्छेद मारिष 27 तद अपास्य धनुश छिन्नं कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः अन्यकार्मुकम आदाय वेगवद बलवत्तरम 28 ततॊ मद्रेश्वरं राजा शरैः संनतपर्वभिः छादयाम आस संक्रुद्धस तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत 29 धृष्टद्युम्नस ततॊ दरॊणम अभ्यद्रवत भारत तस्य दरॊणः सुसंक्रुद्धः परासु करणं दृढम तरिधा चिच्छेद समरे यतमानस्य कार्मुकम 30 शरं चैव महाघॊरं कालदण्डम इवापरम परेषयाम आस समरे सॊ ऽसय काये नयमज्जत 31 अथान्यद धनुर आदाय सायकांश च चतुर्दश दरॊणं दरुपदपुत्रस तु परतिविव्याध संयुगे ताव अन्यॊन्यं सुसंक्रुद्धौ चक्रतुः सुभृशं रणम 32 सौमदत्तिं रणे शङ्खॊ रभसं रभसॊ युधि परत्युद्ययौ महाराज तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत 33 तस्य वै दक्षिणं वीरॊ निर्बिभेद रणे भुजम सौमदत्तिस तथा शङ्खं जत्रु देशे समाहनत 34 तयॊः समभवद युद्धं घॊररूपं विशां पते दृप्तयॊः समरे तूर्णं वृत्रवासवयॊर इव 35 बाह्लीकं तु रणे करुद्धं करुद्ध रूपॊ विशां पते अभ्यद्रवद अमेयात्मा धृष्टकेतुर महारथः 36 बाह्लीकस तु ततॊ राजन धृष्टकेतुम अमर्षणम शरैर बहुभिर आनर्च्छत सिंहनादम अथानदत 37 चेदिराजस तु संक्रुद्धॊ बाह्लीकं नवभिः शरैः विव्याध समरे तूर्णं मत्तॊ मत्तम इव दविपम 38 तौ तत्र समरे करुद्धौ नर्दन्तौ च मुहुर मुहुः समीयतुः सुसंक्रुद्धाव अङ्गारक बुधाव इव 39 राक्षसं करूरकर्माणं करूरकर्मा घटॊत्कचः अलम्बुसं परत्युदियाद बलं शक्र इवाहवे 40 घटॊत्कचस तु संक्रुद्धॊ राक्षसं तं महाबलम नवत्या सायकैस तीक्ष्णैर दारयाम आस भारत 41 अलम्बुसस तु समरे भैमसेनिं महाबलम बहुधा वारयाम आस शरैः संनतपर्वभिः 42 वयभ्राजेतां ततस तौ तु संयुगे शरविक्षतौ यथा देवासुरे युद्धे बलशक्रौ महाबलौ 43 शिखण्डी समरे राजन दरौणिम अभ्युद्यतौ बली अश्वत्थामा ततः करुद्धः शिखण्डिनम अवस्थितम 44 नाराचेन सुतीक्ष्णेन भृशं विद्ध्वा वयकम्पयत शिखण्ड्य अपि ततॊ राजन दरॊणपुत्रम अताडयत 45 सायकेन सुपीतेन तीक्ष्णेन निशितेन च तौ जघ्नतुस तदान्यॊन्यं शरैर बहुविधैर मृधे 46 भगदत्तं रणे शूरं विराटॊ वाहिनीपतिः अभ्ययात तवरितॊ राजंस ततॊ युद्धम अवर्तत 47 विराटॊ भगदत्तेन शरवर्षेण ताडितः अभ्यवर्षत सुसंक्रुद्धॊ मेघॊ वृष्ट्या इवाचलम 48 भगदत्तस ततस तूर्णं विराटं पृथिवीपतिम छादयाम आस समरे मेघः सूर्यम इवॊदितम 49 बृहत कषत्रं तु कैकेयं कृपः शारद्वतॊ ययौ तं कृपः शरवर्षेण छादयाम आस भारत 50 गौतमं केकयः करुद्धः शरवृष्ट्याभ्यपूरयत ताव अन्यॊन्यं हयान हत्वा धनुषी विनिकृत्य वै 51 विरथाव असियुद्धाय समीयतुर अमर्षणौ तयॊस तद अभवद युद्धं घॊररूपं सुदारुणम 52 दरुपदस तु ततॊ राजा सैन्धवं वै जयद्रथम अभ्युद्ययौ संप्रहृष्टॊ हृष्टरूपं परंतप 53 ततः सैन्धवकॊ राजा दरुपदं विशिखैस तरिभिः ताडयाम आस समरे स च तं परत्यविध्यत 54 तयॊः समभवद युद्धं घॊररूपं सुदारुणम ईक्षितृप्रीतिजननं शुक्राङ्गारकयॊर इव 55 विकर्णस तु सुतस तुभ्यं सुत सॊमं महाबलम अभ्ययाज जवनैर अश्वैस ततॊ युद्धम अवर्तत 56 विकर्णः सुत सॊमं तु विद्ध्वा नाकम्पयच छरैः सुत सॊमॊ विकर्णं च तद अद्भुतम इवाभवत 57 सुशर्माणं नरव्याघ्रं चेकितानॊ महारथः अभ्यद्रवत सुसंक्रुद्धः पाण्डवार्थे पराक्रमी 58 सुशर्मा तु महाराज चेकितानं महारथम महता शरवर्षेण वारयाम आस संयुगे 59 चेकितानॊ ऽपि संरब्धः सुशर्माणं महाहवे पराच्छादयत तम इषुभिर महामेघ इवाचलम 60 शकुनिः परतिविन्ध्यं तु पराक्रान्तं पराक्रमी अभ्यद्रवत राजेन्द्र मत्तॊ मत्तम इव दविपम 61 यौधिष्ठिरस तु संक्रुद्धः सौबलं निशितैः शरैः वयदारयत संग्रामे मघवान इव दानवम 62 शकुनिः परतिविन्ध्यं तु परतिविध्यन्तम आहवे वयदारयन महाप्राज्ञः शरैः संनतपर्वभिः 63 सुदक्षिणं तु राजेन्द्र काम्बॊजानां महारथम शरुतकर्मा पराक्रान्तम अभ्यद्रवत संयुगे 64 सुदक्षिणस तु समरे साहदेविं महारथम विद्ध्वा नाकम्पयत वै मैनाकम इव पर्वतम 65 शरुतकर्मा ततः करुद्धः काम्बॊजानां महारथम शरैर बहुभिर आनर्छद दरयन्न इव सर्वशः 66 इरावान अथ संक्रुद्धः शरुतायुषम अमर्षणम परत्युद्ययौ रणे यत्तॊ यत्त रूपतरं ततः 67 आर्जुनिस तस्य समरे हयान हत्वा महारथः ननाद सुमहन नादं तत सैन्यं परत्यपूरयत 68 शरुतायुस तव अथ संक्रुद्धः फाल्गुनेः समरे हयान निजघान गदाग्रेण ततॊ युद्धम अवर्तत 69 विन्दानुविन्दाव आवन्त्यौ कुन्तिभॊजं महारथम स सेनं स सुतं वीरं संससज्जतुर आहवे 70 तत्राद्भुतम अपश्याम आवन्त्यानां पराक्रमम यद अयुध्यन सथिरा भूत्वा महत्या सेनया सह 71 अनुविन्दस तु गदया कुन्तिभॊजम अताडयत कुन्तिभॊजस ततस तूर्णं शरव्रातैर अवाकिरत 72 कुन्तिभॊजसुतश चापि विन्दं विव्याध सायकैः स च तं परतिविव्याध तद अद्भुतम इवाभवत 73 केकया भरातरः पञ्च गान्धारान पञ्च मारिष स सैन्यास ते स सैन्यांश च यॊधयाम आसुर आहवे 74 वीरबाहुश च ते पुत्रॊ वैराटिं रथसत्तमम उत्तरं यॊधयाम आस विव्याध निशितैः शरैः उत्तरश चापि तं घॊरं विव्याध निशितैः शरैः 75 चेदिराट समरे राजन्न उलूकं समभिद्रवत उलूकश चापि तं बाणैर निशितैर लॊमवाहिभिः 76 तयॊर युद्धं समभवद घॊररूपं विशां पते दारयेतां सुसंक्रुद्धाव अन्यॊन्यम अपराजितौ 77 एवं दवंद्व सहस्राणि रथवारणवाजिनाम पदातीनां च समरे तव तेषां च संकुलम 78 मुहूर्तम इव तद युद्धम आसीन मधुरदर्शनम तत उन्मत्तवद राजन न पराज्ञायत किं चन 79 गजॊ गजेन समरे रथी च रथिनं ययौ अश्वॊ ऽशवं समभिप्रेत्य पदातिश च पदातिनम 80 ततॊ युद्धं सुदुर्धर्षं वयाकुलं समपद्यत शूराणां समरे तत्र समासाद्य परस्परम 81 तत्र देवर्षयः सिद्धाश चारणाश च समागताः परैक्षन्त तद रणं घॊरं देवासुररणॊपमम 82 ततॊ दन्ति सहस्राणि रथानां चापि मारिष अश्वौघाः पुरुषौघाश च विपरीतं समाययुः 83 तत्र तत्रैव दृश्यन्ते रथवारणपत्तयः सादिनश च नरव्याघ्र युध्यमाना मुहुर मुहुः |
1
[s] pūrvāhṇe tasya raudrasya yuddham ahno viśāṃ pate prāvartata mahāghoraṃ rājñāṃ dehāvakartanam 2 kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca saṃgrāme vijigīṣatām siṃhānām iva saṃhrādo divam urvīṃ ca nādayan 3 āsīt kila kilā śabdas talaśaṅkharavaiḥ saha jajñire siṃhanādāś ca śūrāṇāṃ pratigarjatām 4 talatrābhihatāś caiva jyāśabdā bharatarṣabha pattīnāṃ pādaśabdāś ca vājināṃ ca mahāsvanāḥ 5 tottrāṅkuśa nipātāś ca āyudhānāṃ ca nisvanāḥ ghaṇṭā śabdāś ca nāgānām anyonyam abhidhāvatām 6 tasmin samudite śabde tumule lomaharṣaṇe babhūva rathanirghoṣaḥ parjanyaninadopamaḥ 7 te manaḥ krūram ādhāya samabhityaktajīvitāḥ pāṇḍavān abhyavartanta sarva evocchritadhvajāḥ 8 svayaṃ śāṃtanavo rājann abhyadhāvad dhanaṃjayam pragṛhya kārmukaṃ ghoraṃ kāladaṇḍopamaṃ raṇe 9 arjuno 'pi dhanur gṛhya gāṇḍīvaṃ lokaviśrutam abhyadhāvata tejasvī gāṅgeyaṃ raṇamūrdhani 10 tāv ubhau kuruśārdūlau parasparavadhaiṣiṇau gāṅgeyas tu raṇe pārthaṃ viddhvā nākampayad balī tathaiva pāṇḍavo rājan bhīṣmaṃ nākampayad yudhi 11 sātyakiś ca maheṣvāsaḥ kṛtavarmāṇam abhyayāt tayoḥ samabhavad yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam 12 sātyakiḥ kṛtavarmāṇaṃ kṛtavarmā ca sātyakim ānarhatuḥ śarair ghorais takṣamāṇau parasparam 13 tau śarācita sarvāṅgau śuśubhāte mahābalau vasante puṣpaśabalau puṣpitāv iva kuṃśukau 14 abhimanyur maheṣvāso bṛhadbalam ayodhayat tataḥ kosalako rājā saubhadrasya viśāṃ pate dhvajaṃ ciccheda samare sārathiṃ ca nyapātayat 15 saubhadras tu tataḥ kruddhaṃ pātite rathasārathau bṛhadbalaṃ mahārāja vivyādha navabhiḥ śaraiḥ 16 athāparābhyāṃ bhallābhyāṃ pītābhyām arimardanaḥ dhvajam ekena ciccheda pārṣṇim ekena sārathim anyonyaṃ ca śarais tīkṣṇaiḥ kruddhau rājaṃs tatakṣatuḥ 17 māninaṃ samare dṛptaṃ kṛtavairaṃ mahāratham bhīmasenas tava sutaṃ duryodhanam ayodhayat 18 tāv ubhau naraśārdūlau kurumukhyau mahābalau anyonyaṃ śaravarṣābhyāṃ vavṛṣāte raṇājire 19 tau tu vīkṣya mahātmānau kṛtinau citrayodhinau vismayaḥ sarvabhūtānāṃ samapadyata bhārata 20 duḥśāsanas tu nakulaṃ pratyudyāya mahāratham avidhyan niśitair bāṇair bahubhir marmabhedibhiḥ 21 tasya mādrī sutaḥ ketuṃ sa śaraṃ ca śarāsanam ciccheda niśitair bāṇaiḥ prahasann iva bhārata athainaṃ pañcaviṃśatyā kṣudrakāṇāṃ samārdayat 22 putras tu tava durdharṣo nakulasya mahāhave yugeṣāṃ cicchide bāṇair dhvajaṃ caiva nyapātayat 23 durmukhaḥ sahadevaṃ tu pratyudyāya mahābalam vivyādha śaravarṣeṇa yatamānaṃ mahāhave 24 sahadevas tato vīro durmukhasya mahāhave śareṇa bhṛśatīkṣṇena pātayām āsa sārathim 25 tāv anyonyaṃ samāsādya samare yuddhadurmadau trāsayetāṃ śarair ghoraiḥ kṛtapratikṛtaiṣiṇau 26 yudhiṣṭhiraḥ svayaṃ rājā madrarājānam abhyayāt tasya madrādhipaś cāpaṃ dvidhā ciccheda māriṣa 27 tad apāsya dhanuś chinnaṃ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ anyakārmukam ādāya vegavad balavattaram 28 tato madreśvaraṃ rājā śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ chādayām āsa saṃkruddhas tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt 29 dhṛṣṭadyumnas tato droṇam abhyadravata bhārata tasya droṇaḥ susaṃkruddhaḥ parāsu karaṇaṃ dṛḍham tridhā ciccheda samare yatamānasya kārmukam 30 śaraṃ caiva mahāghoraṃ kāladaṇḍam ivāparam preṣayām āsa samare so 'sya kāye nyamajjata 31 athānyad dhanur ādāya sāyakāṃś ca caturdaśa droṇaṃ drupadaputras tu prativivyādha saṃyuge tāv anyonyaṃ susaṃkruddhau cakratuḥ subhṛśaṃ raṇam 32 saumadattiṃ raṇe śaṅkho rabhasaṃ rabhaso yudhi pratyudyayau mahārāja tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt 33 tasya vai dakṣiṇaṃ vīro nirbibheda raṇe bhujam saumadattis tathā śaṅkhaṃ jatru deśe samāhanat 34 tayoḥ samabhavad yuddhaṃ ghorarūpaṃ viśāṃ pate dṛptayoḥ samare tūrṇaṃ vṛtravāsavayor iva 35 bāhlīkaṃ tu raṇe kruddhaṃ kruddha rūpo viśāṃ pate abhyadravad ameyātmā dhṛṣṭaketur mahārathaḥ 36 bāhlīkas tu tato rājan dhṛṣṭaketum amarṣaṇam śarair bahubhir ānarcchat siṃhanādam athānadat 37 cedirājas tu saṃkruddho bāhlīkaṃ navabhiḥ śaraiḥ vivyādha samare tūrṇaṃ matto mattam iva dvipam 38 tau tatra samare kruddhau nardantau ca muhur muhuḥ samīyatuḥ susaṃkruddhāv aṅgāraka budhāv iva 39 rākṣasaṃ krūrakarmāṇaṃ krūrakarmā ghaṭotkacaḥ alambusaṃ pratyudiyād balaṃ śakra ivāhave 40 ghaṭotkacas tu saṃkruddho rākṣasaṃ taṃ mahābalam navatyā sāyakais tīkṣṇair dārayām āsa bhārata 41 alambusas tu samare bhaimaseniṃ mahābalam bahudhā vārayām āsa śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ 42 vyabhrājetāṃ tatas tau tu saṃyuge śaravikṣatau yathā devāsure yuddhe balaśakrau mahābalau 43 śikhaṇḍī samare rājan drauṇim abhyudyatau balī aśvatthāmā tataḥ kruddhaḥ śikhaṇḍinam avasthitam 44 nārācena sutīkṣṇena bhṛśaṃ viddhvā vyakampayat śikhaṇḍy api tato rājan droṇaputram atāḍayat 45 sāyakena supītena tīkṣṇena niśitena ca tau jaghnatus tadānyonyaṃ śarair bahuvidhair mṛdhe 46 bhagadattaṃ raṇe śūraṃ virāṭo vāhinīpatiḥ abhyayāt tvarito rājaṃs tato yuddham avartata 47 virāṭo bhagadattena śaravarṣeṇa tāḍitaḥ abhyavarṣat susaṃkruddho megho vṛṣṭyā ivācalam 48 bhagadattas tatas tūrṇaṃ virāṭaṃ pṛthivīpatim chādayām āsa samare meghaḥ sūryam ivoditam 49 bṛhat kṣatraṃ tu kaikeyaṃ kṛpaḥ śāradvato yayau taṃ kṛpaḥ śaravarṣeṇa chādayām āsa bhārata 50 gautamaṃ kekayaḥ kruddhaḥ śaravṛṣṭyābhyapūrayat tāv anyonyaṃ hayān hatvā dhanuṣī vinikṛtya vai 51 virathāv asiyuddhāya samīyatur amarṣaṇau tayos tad abhavad yuddhaṃ ghorarūpaṃ sudāruṇam 52 drupadas tu tato rājā saindhavaṃ vai jayadratham abhyudyayau saṃprahṛṣṭo hṛṣṭarūpaṃ paraṃtapa 53 tataḥ saindhavako rājā drupadaṃ viśikhais tribhiḥ tāḍayām āsa samare sa ca taṃ pratyavidhyata 54 tayoḥ samabhavad yuddhaṃ ghorarūpaṃ sudāruṇam īkṣitṛprītijananaṃ śukrāṅgārakayor iva 55 vikarṇas tu sutas tubhyaṃ suta somaṃ mahābalam abhyayāj javanair aśvais tato yuddham avartata 56 vikarṇaḥ suta somaṃ tu viddhvā nākampayac charaiḥ suta somo vikarṇaṃ ca tad adbhutam ivābhavat 57 suśarmāṇaṃ naravyāghraṃ cekitāno mahārathaḥ abhyadravat susaṃkruddhaḥ pāṇḍavārthe parākramī 58 suśarmā tu mahārāja cekitānaṃ mahāratham mahatā śaravarṣeṇa vārayām āsa saṃyuge 59 cekitāno 'pi saṃrabdhaḥ suśarmāṇaṃ mahāhave prācchādayat tam iṣubhir mahāmegha ivācalam 60 śakuniḥ prativindhyaṃ tu parākrāntaṃ parākramī abhyadravata rājendra matto mattam iva dvipam 61 yaudhiṣṭhiras tu saṃkruddhaḥ saubalaṃ niśitaiḥ śaraiḥ vyadārayata saṃgrāme maghavān iva dānavam 62 śakuniḥ prativindhyaṃ tu pratividhyantam āhave vyadārayan mahāprājñaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ 63 sudakṣiṇaṃ tu rājendra kāmbojānāṃ mahāratham śrutakarmā parākrāntam abhyadravata saṃyuge 64 sudakṣiṇas tu samare sāhadeviṃ mahāratham viddhvā nākampayata vai mainākam iva parvatam 65 śrutakarmā tataḥ kruddhaḥ kāmbojānāṃ mahāratham śarair bahubhir ānarchad darayann iva sarvaśaḥ 66 irāvān atha saṃkruddhaḥ śrutāyuṣam amarṣaṇam pratyudyayau raṇe yatto yatta rūpataraṃ tataḥ 67 ārjunis tasya samare hayān hatvā mahārathaḥ nanāda sumahan nādaṃ tat sainyaṃ pratyapūrayat 68 śrutāyus tv atha saṃkruddhaḥ phālguneḥ samare hayān nijaghāna gadāgreṇa tato yuddham avartata 69 vindānuvindāv āvantyau kuntibhojaṃ mahāratham sa senaṃ sa sutaṃ vīraṃ saṃsasajjatur āhave 70 tatrādbhutam apaśyāma āvantyānāṃ parākramam yad ayudhyan sthirā bhūtvā mahatyā senayā saha 71 anuvindas tu gadayā kuntibhojam atāḍayat kuntibhojas tatas tūrṇaṃ śaravrātair avākirat 72 kuntibhojasutaś cāpi vindaṃ vivyādha sāyakaiḥ sa ca taṃ prativivyādha tad adbhutam ivābhavat 73 kekayā bhrātaraḥ pañca gāndhārān pañca māriṣa sa sainyās te sa sainyāṃś ca yodhayām āsur āhave 74 vīrabāhuś ca te putro vairāṭiṃ rathasattamam uttaraṃ yodhayām āsa vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ uttaraś cāpi taṃ ghoraṃ vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ 75 cedirāṭ samare rājann ulūkaṃ samabhidravat ulūkaś cāpi taṃ bāṇair niśitair lomavāhibhiḥ 76 tayor yuddhaṃ samabhavad ghorarūpaṃ viśāṃ pate dārayetāṃ susaṃkruddhāv anyonyam aparājitau 77 evaṃ dvaṃdva sahasrāṇi rathavāraṇavājinām padātīnāṃ ca samare tava teṣāṃ ca saṃkulam 78 muhūrtam iva tad yuddham āsīn madhuradarśanam tata unmattavad rājan na prājñāyata kiṃ cana 79 gajo gajena samare rathī ca rathinaṃ yayau aśvo 'śvaṃ samabhipretya padātiś ca padātinam 80 tato yuddhaṃ sudurdharṣaṃ vyākulaṃ samapadyata śūrāṇāṃ samare tatra samāsādya parasparam 81 tatra devarṣayaḥ siddhāś cāraṇāś ca samāgatāḥ praikṣanta tad raṇaṃ ghoraṃ devāsuraraṇopamam 82 tato danti sahasrāṇi rathānāṃ cāpi māriṣa aśvaughāḥ puruṣaughāś ca viparītaṃ samāyayuḥ 83 tatra tatraiva dṛśyante rathavāraṇapattayaḥ sādinaś ca naravyāghra yudhyamānā muhur muhuḥ |