Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 6 Index Previous Next
|
1
[स] वयुष्टां निशां भारत भारतानाम; अनीकिनिनां परमुखे महात्मा ययौ सपत्नान परति जातकॊपॊ; वृतः समग्रेण बलेन भीष्मः 2 तं दरॊणदुर्यॊधनबाह्लिकाश च; तथैव दुर्मर्षणचित्रसेनौ जयद्रथश चातिबलॊ बलौघैर; नृपास तथान्ये ऽनुययुः समन्तात 3 स तैर महद्भिश च महारथैश; च तेजस्विभिर वीर्यवद्भिश च राजन रराज राजॊत्तमराजमुखैर; वृतः स देवैर इव वर्ज पाणिः 4 तस्मिन्न अनीक परमुखे विषक्ता; दॊधूयमानाश च महापताकाः सुरक्त पीतासित पाण्डुर आभा; महागजस्कन्धगता विरेजुः 5 सा वाहिनी शांतनवेन राज्ञा; महारथैर वारणवाजिभिश च बभौ स विद्युत सतनयित्नुकल्पा; जलागमे दयौर इव जातमेघा 6 ततॊ रणायाभिमुखी परयाता; परत्य अर्जुनं शांतनवाभिगुप्ता सेना महॊग्रा सहसा करूणां; वेगॊ यथा भीम इवापगायाः 7 तं वयालनानाविध विगूढ सारं; गजाश्वपादातरथौघपक्षम वयूहं महामेघसमं महात्मा; ददर्श दुरात कपिराजकेतुः 8 स निर्ययौ केतुमता रथेन; नरर्षभः शवेतहयेन वीरः वरूथिना सैन्यमुखे महात्मा; वधे धृतः सर्वसपत्न यूनाम 9 सूपस्करं सॊत्तर बन्धुरेषं; यत्तं यदूनाम ऋषभेण संख्ये कपिध्वजं परेक्ष्य विषेदुर आजौ; सहैव पुत्रैस तव कौरवेयाः 10 परकर्षता गुप्तम उदायुधेन; किरीटिना लॊकमहारथेन तं वयूह राजं ददृशुस तवदीयाश; चतुश चतुर्व्याल सहस्रकीर्णम 11 यथा हि पूर्वे ऽहनि धर्मराज्ञा वयूहः; कृतः कौरवनन्दनेन तथा तथॊद्देशम उपेत्य तस्थुः; पाञ्चाल मुख्यैः सह चेदिमुख्याः 12 ततॊ महावेगसमाहतानि; भेरीसहस्राणि विनेदुर आजौ शङ्खस्वना दुन्दुभिनिस्वनाश च; सर्वेष्व अनीकेषु ससिंहनादाः 13 ततः स बाणानि महास्वनानि; विस्फार्यमाणानि धनूंषि वीरैः कषणेन भेरी पणवप्रणादान; अन्तर्दधुः शङ्खमहास्वनाश च 14 तच छङ्खशब्दावृतम अन्तरिक्षम; उद्धुत भौम दरुतरेणुजालम महावितानावतत परकाशम; आलॊक्य वीराः सहसाभिपेतुः 15 रथी रथेनाभिहतः ससूतः; पपात साश्वः स रथः स केतुः गजॊ गजेनाभिहतः पपात; पदातिना चाभिहतः पदातिः 16 आवर्तमानान्य अभिवर्तमानैर; बाणैः कषतान्य अद्भुतदर्शनानि परासैश च खड्गैश च समाहतानि; सदश्ववृन्दानि सदश्ववृन्दैः 17 सुवर्णतारा गणभूषितानि; शरावराणि परहितानि वीरैः विदार्यमाणानि परश्वधैश च; परासैश च खड्गैश च निपेतुर उर्व्याम 18 गजैर विषाणैर वरहस्तरुग्णाः; के चित ससूता रथिनः परपेतुः गजर्षभाश चापि रथर्षभेण; निपेतिरे बाणहताः पृथिव्याम 19 गजौघवेगॊद्धतसादितानां; शरुत्वा निषेदुर वसुधां मनुष्याः आर्तस्वरं सादिपदातियूनां; विषाण गात्रावर ताडितानाम 20 संभ्रान्तनागाश्वरथे परसूते; महाभये सादिपदाति यूनाम महारथैः संपरिवार्यमाणं; ददर्श भीष्मः कपिराजकेतुम 21 तं पञ्च तालॊच्छ्रिततालकेतुः; सदश्ववेगॊद्धत वीर्ययातः महास्त्र बाणाशनिदीप्तमार्गं; किरीटिनं शांतनवॊ ऽभयधावत 22 तथैव शक्र परतिमानकल्पम; इन्द्रात्मजं दरॊण मुखाभिसस्रुः कृपश च शल्यश च विविंशतिश च; दुर्यॊधनः सौमदत्तिश च राजन 23 ततॊ रथानीक मुखाद उपेत्य; सर्वास्त्रवित काञ्चनचित्रवर्मा जवेन शूरॊ ऽभिससार सर्वांस; तथार्जुनस्यात्र सुतॊ ऽभिमन्युः 24 तेषां महास्त्राणि महारथानाम; असक्तकर्मा विनिहत्य कार्ष्णिः बभौ महामन्त्रहुतार्चि माली; सगॊद्गतः सन भगवान इवाग्निः 25 ततः स तूर्णं रुधिरॊद फेनां; कृत्वा नदीं वैशसने रिपूणाम जगाम सौभद्रम अतीत्य भीष्मॊ; महारथं पार्थम अदीनसत्त्वः 26 ततः परहस्याद्भुत दर्शनेन; गाण्डीवनिर्ह्वाद महास्वनेन विपाठ जालेन महास्त्र जालं; विनाशयाम आस किरीटमाली 27 तम उत्तमं सर्वधनुर्धराणाम; असक्तकर्मा कपिराजकेतुः भीष्मं महात्माभिववर्ष तूर्णं; शरौघजालैर विमलैश च भल्लैः 28 एवंविधं कार्मुकभीम नादम; अदीनवत सत्पुरुषॊत्तमाभ्याम ददर्श लॊकः कुरुसृञ्जयाश च; तद दवैरथं भीष्म धनंजयाभ्याम |
1
[s] vyuṣṭāṃ niśāṃ bhārata bhāratānām; anīkinināṃ pramukhe mahātmā yayau sapatnān prati jātakopo; vṛtaḥ samagreṇa balena bhīṣmaḥ 2 taṃ droṇaduryodhanabāhlikāś ca; tathaiva durmarṣaṇacitrasenau jayadrathaś cātibalo balaughair; nṛpās tathānye 'nuyayuḥ samantāt 3 sa tair mahadbhiś ca mahārathaiś; ca tejasvibhir vīryavadbhiś ca rājan rarāja rājottamarājamukhair; vṛtaḥ sa devair iva varja pāṇiḥ 4 tasminn anīka pramukhe viṣaktā; dodhūyamānāś ca mahāpatākāḥ surakta pītāsita pāṇḍur ābhā; mahāgajaskandhagatā virejuḥ 5 sā vāhinī śāṃtanavena rājñā; mahārathair vāraṇavājibhiś ca babhau sa vidyut stanayitnukalpā; jalāgame dyaur iva jātameghā 6 tato raṇāyābhimukhī prayātā; praty arjunaṃ śāṃtanavābhiguptā senā mahogrā sahasā karūṇāṃ; vego yathā bhīma ivāpagāyāḥ 7 taṃ vyālanānāvidha vigūḍha sāraṃ; gajāśvapādātarathaughapakṣam vyūhaṃ mahāmeghasamaṃ mahātmā; dadarśa durāt kapirājaketuḥ 8 sa niryayau ketumatā rathena; nararṣabhaḥ śvetahayena vīraḥ varūthinā sainyamukhe mahātmā; vadhe dhṛtaḥ sarvasapatna yūnām 9 sūpaskaraṃ sottara bandhureṣaṃ; yattaṃ yadūnām ṛṣabheṇa saṃkhye kapidhvajaṃ prekṣya viṣedur ājau; sahaiva putrais tava kauraveyāḥ 10 prakarṣatā guptam udāyudhena; kirīṭinā lokamahārathena taṃ vyūha rājaṃ dadṛśus tvadīyāś; catuś caturvyāla sahasrakīrṇam 11 yathā hi pūrve 'hani dharmarājñā vyūhaḥ; kṛtaḥ kauravanandanena tathā tathoddeśam upetya tasthuḥ; pāñcāla mukhyaiḥ saha cedimukhyāḥ 12 tato mahāvegasamāhatāni; bherīsahasrāṇi vinedur ājau śaṅkhasvanā dundubhinisvanāś ca; sarveṣv anīkeṣu sasiṃhanādāḥ 13 tataḥ sa bāṇāni mahāsvanāni; visphāryamāṇāni dhanūṃṣi vīraiḥ kṣaṇena bherī paṇavapraṇādān; antardadhuḥ śaṅkhamahāsvanāś ca 14 tac chaṅkhaśabdāvṛtam antarikṣam; uddhuta bhauma drutareṇujālam mahāvitānāvatata prakāśam; ālokya vīrāḥ sahasābhipetuḥ 15 rathī rathenābhihataḥ sasūtaḥ; papāta sāśvaḥ sa rathaḥ sa ketuḥ gajo gajenābhihataḥ papāta; padātinā cābhihataḥ padātiḥ 16 āvartamānāny abhivartamānair; bāṇaiḥ kṣatāny adbhutadarśanāni prāsaiś ca khaḍgaiś ca samāhatāni; sadaśvavṛndāni sadaśvavṛndaiḥ 17 suvarṇatārā gaṇabhūṣitāni; śarāvarāṇi prahitāni vīraiḥ vidāryamāṇāni paraśvadhaiś ca; prāsaiś ca khaḍgaiś ca nipetur urvyām 18 gajair viṣāṇair varahastarugṇāḥ; ke cit sasūtā rathinaḥ prapetuḥ gajarṣabhāś cāpi ratharṣabheṇa; nipetire bāṇahatāḥ pṛthivyām 19 gajaughavegoddhatasāditānāṃ; śrutvā niṣedur vasudhāṃ manuṣyāḥ ārtasvaraṃ sādipadātiyūnāṃ; viṣāṇa gātrāvara tāḍitānām 20 saṃbhrāntanāgāśvarathe prasūte; mahābhaye sādipadāti yūnām mahārathaiḥ saṃparivāryamāṇaṃ; dadarśa bhīṣmaḥ kapirājaketum 21 taṃ pañca tālocchritatālaketuḥ; sadaśvavegoddhata vīryayātaḥ mahāstra bāṇāśanidīptamārgaṃ; kirīṭinaṃ śāṃtanavo 'bhyadhāvat 22 tathaiva śakra pratimānakalpam; indrātmajaṃ droṇa mukhābhisasruḥ kṛpaś ca śalyaś ca viviṃśatiś ca; duryodhanaḥ saumadattiś ca rājan 23 tato rathānīka mukhād upetya; sarvāstravit kāñcanacitravarmā javena śūro 'bhisasāra sarvāṃs; tathārjunasyātra suto 'bhimanyuḥ 24 teṣāṃ mahāstrāṇi mahārathānām; asaktakarmā vinihatya kārṣṇiḥ babhau mahāmantrahutārci mālī; sagodgataḥ san bhagavān ivāgniḥ 25 tataḥ sa tūrṇaṃ rudhiroda phenāṃ; kṛtvā nadīṃ vaiśasane ripūṇām jagāma saubhadram atītya bhīṣmo; mahārathaṃ pārtham adīnasattvaḥ 26 tataḥ prahasyādbhuta darśanena; gāṇḍīvanirhvāda mahāsvanena vipāṭha jālena mahāstra jālaṃ; vināśayām āsa kirīṭamālī 27 tam uttamaṃ sarvadhanurdharāṇām; asaktakarmā kapirājaketuḥ bhīṣmaṃ mahātmābhivavarṣa tūrṇaṃ; śaraughajālair vimalaiś ca bhallaiḥ 28 evaṃvidhaṃ kārmukabhīma nādam; adīnavat satpuruṣottamābhyām dadarśa lokaḥ kurusṛñjayāś ca; tad dvairathaṃ bhīṣma dhanaṃjayābhyām |