Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 7 Index Previous Next
|
1
[स] पूर्वम अस्मासु भग्नेषु फल्गुनेनामितौजसा दरॊणे च मॊघसंकल्पे रक्षिते च युधिष्ठिरे 2 सर्वे विध्वस्तकवचास तावका युधि निर्जिताः रजस्वला भृशॊद्विग्ना वीक्षमाणा दिशॊ दश 3 अवहारं ततः कृत्वा भारद्वाजस्य संमते लब्धलक्ष्यैः परैर दीना भृशावहसिता रणे 4 शलाघमानेषु भूतेषु फल्गुनस्यामितान गुणान केशवस्य च सौहार्दे कीर्त्यमाने ऽरजुनं परति अभिशस्ता इवाभूवन धयानमूकत्वम आस्थिताः 5 ततः परभातसमये दरॊणं दुर्यॊधनॊ ऽबरवीत परणयाद अभिमानाच च दविषद वृद्ध्या च दुर्मनाः शृण्वतां सर्वभूतानां संरब्धॊ वाक्यकॊविदः 6 नूनं वयं वध्य पक्षे भवतॊ बरह्मवित्तम तथा हि नाग्रहीः पराप्तं समीपे ऽदय युधिष्ठिरम 7 इच्छतस ते न मुच्येत चक्षुः पराप्तॊ रणे रिपुः जिघृक्षतॊ रक्ष्यमाणः सामरैर अपि पाण्डवैः 8 वरं दत्त्वा मम परीतः पश्चाद विकृतवान असि आशा भङ्गं न कुर्वन्ति भक्तस्यार्याः कथं चन 9 ततॊ ऽपरीतिस तथॊक्तः स भारद्वाजॊ ऽबरवीन नृपम नार्हसे मान्यथा जञातुं घटमानं तव परिये 10 स सुरासुरगन्धर्वाः स यक्षॊरग राक्षसाः नालं लॊका रणे जेतुं पाल्यमानं किरीटिना 11 विश्वसृग यत्र गॊविन्दः पृतनारिस तहार्जुनः तत्र कस्य बलं करामेद अन्यत्र तर्यम्बकात परभॊः 12 सत्यं तु ते बरवीम्य अद्य नैतज जात्व अन्यथा भवेत अद्यैषां परवरं वीरं पातयिष्ये महारथम 13 तं च वयूहं विधास्यामि यॊ ऽभेद्यस तरिदशैर अपि यॊगेन केन चिद राजन्न अर्जुनस तव अपनीयताम 14 न हय अज्ञातम असाध्यं वा तस्य संख्ये ऽसति किं चन तेन हय उपात्तं बलवत सर्वज्ञानम इतस ततः 15 दरॊणेन वयाहृते तव एवं संशप्तकगणाः पुनः आह्वयन्न अर्जुनं संख्ये दक्षिणाम अभितॊ दिशम 16 तत्रार्जुनस्याथ परैः सार्धं समभवद रणः तादृशॊ यादृशॊ नान्यः शरुतॊ दृष्टॊ ऽपि वा कव चित 17 ततॊ दरॊणेन विहितॊ राजन वयूहॊ वयरॊचत चरन मध्यं दिने सूर्यः परतपन्न इव दुर्दृशः 18 तं चाभिमन्युर वचनात पितुर जयेष्ठस्य भारत बिभेद दुर्भिदं संख्ये चक्रव्यूहम अनेकधा 19 स कृत्वा दुष्करं कर्महत्वा वीरान सहस्रशः षट्सु वीरेषु संसक्तॊ दौःशासनि वशंगतः 20 वयं परमसंहृष्टाः पाण्टवाः शॊककर्शिताः सौभद्रे निहते राजन्न अवहारम अकुर्वत 21 [धृ] पुत्रं पुरुषसिंहस्य संजयाप्राप्त यौवनम रणे विनिहतं शरुत्वा भृशं मे दीर्यते मनः 22 दारुणः कषत्रधर्मॊ ऽयं विहितॊ धर्मकर्तृभिः यत्र राज्येप्सवः शूरा बाले शस्त्रम अपातयन 23 बालम अत्यन्तसुखिनं विचरन्तम अभीतवत कृतास्त्रा बहवॊ जघ्नुर बरूहि गावल्गणे कथम 24 बिभित्सता रथानीकं सौभद्रेणामितौजसा विक्रीडितं यथा संख्ये तन ममाचक्ष्व संजय 25 [स] यन मां पृच्छसि राजेन्द्र सौभद्रस्य निपातनम तत ते कार्त्स्न्येन वक्ष्यामि शृणु राजन समाहितः विक्रीडितं कुमारेण यथानीकं बिभित्सता 26 दावाग्न्यभिपरीतानां भूरि गुल्मतृणद्रुमे वनौकसाम इवारण्ये तवदीयानाम अभूद भयम |
1
[s] pūrvam asmāsu bhagneṣu phalgunenāmitaujasā droṇe ca moghasaṃkalpe rakṣite ca yudhiṣṭhire 2 sarve vidhvastakavacās tāvakā yudhi nirjitāḥ rajasvalā bhṛśodvignā vīkṣamāṇā diśo daśa 3 avahāraṃ tataḥ kṛtvā bhāradvājasya saṃmate labdhalakṣyaiḥ parair dīnā bhṛśāvahasitā raṇe 4 ślāghamāneṣu bhūteṣu phalgunasyāmitān guṇān keśavasya ca sauhārde kīrtyamāne 'rjunaṃ prati abhiśastā ivābhūvan dhyānamūkatvam āsthitāḥ 5 tataḥ prabhātasamaye droṇaṃ duryodhano 'bravīt praṇayād abhimānāc ca dviṣad vṛddhyā ca durmanāḥ śṛṇvatāṃ sarvabhūtānāṃ saṃrabdho vākyakovidaḥ 6 nūnaṃ vayaṃ vadhya pakṣe bhavato brahmavittama tathā hi nāgrahīḥ prāptaṃ samīpe 'dya yudhiṣṭhiram 7 icchatas te na mucyeta cakṣuḥ prāpto raṇe ripuḥ jighṛkṣato rakṣyamāṇaḥ sāmarair api pāṇḍavaiḥ 8 varaṃ dattvā mama prītaḥ paścād vikṛtavān asi āśā bhaṅgaṃ na kurvanti bhaktasyāryāḥ kathaṃ cana 9 tato 'prītis tathoktaḥ sa bhāradvājo 'bravīn nṛpam nārhase mānyathā jñātuṃ ghaṭamānaṃ tava priye 10 sa surāsuragandharvāḥ sa yakṣoraga rākṣasāḥ nālaṃ lokā raṇe jetuṃ pālyamānaṃ kirīṭinā 11 viśvasṛg yatra govindaḥ pṛtanāris tahārjunaḥ tatra kasya balaṃ krāmed anyatra tryambakāt prabhoḥ 12 satyaṃ tu te bravīmy adya naitaj jātv anyathā bhavet adyaiṣāṃ pravaraṃ vīraṃ pātayiṣye mahāratham 13 taṃ ca vyūhaṃ vidhāsyāmi yo 'bhedyas tridaśair api yogena kena cid rājann arjunas tv apanīyatām 14 na hy ajñātam asādhyaṃ vā tasya saṃkhye 'sti kiṃ cana tena hy upāttaṃ balavat sarvajñānam itas tataḥ 15 droṇena vyāhṛte tv evaṃ saṃśaptakagaṇāḥ punaḥ āhvayann arjunaṃ saṃkhye dakṣiṇām abhito diśam 16 tatrārjunasyātha paraiḥ sārdhaṃ samabhavad raṇaḥ tādṛśo yādṛśo nānyaḥ śruto dṛṣṭo 'pi vā kva cit 17 tato droṇena vihito rājan vyūho vyarocata caran madhyaṃ dine sūryaḥ pratapann iva durdṛśaḥ 18 taṃ cābhimanyur vacanāt pitur jyeṣṭhasya bhārata bibheda durbhidaṃ saṃkhye cakravyūham anekadhā 19 sa kṛtvā duṣkaraṃ karmahatvā vīrān sahasraśaḥ ṣaṭsu vīreṣu saṃsakto dauḥśāsani vaśaṃgataḥ 20 vayaṃ paramasaṃhṛṣṭāḥ pāṇṭavāḥ śokakarśitāḥ saubhadre nihate rājann avahāram akurvata 21 [dhṛ] putraṃ puruṣasiṃhasya saṃjayāprāpta yauvanam raṇe vinihataṃ śrutvā bhṛśaṃ me dīryate manaḥ 22 dāruṇaḥ kṣatradharmo 'yaṃ vihito dharmakartṛbhiḥ yatra rājyepsavaḥ śūrā bāle śastram apātayan 23 bālam atyantasukhinaṃ vicarantam abhītavat kṛtāstrā bahavo jaghnur brūhi gāvalgaṇe katham 24 bibhitsatā rathānīkaṃ saubhadreṇāmitaujasā vikrīḍitaṃ yathā saṃkhye tan mamācakṣva saṃjaya 25 [s] yan māṃ pṛcchasi rājendra saubhadrasya nipātanam tat te kārtsnyena vakṣyāmi śṛṇu rājan samāhitaḥ vikrīḍitaṃ kumāreṇa yathānīkaṃ bibhitsatā 26 dāvāgnyabhiparītānāṃ bhūri gulmatṛṇadrume vanaukasām ivāraṇye tvadīyānām abhūd bhayam |