Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 7 Index Previous Next
|
1
[धृ] एकवीर वधे मॊघा शक्तिः सूतात्मजे यदा कस्मात सर्वान समुत्सृज्य स तां पार्थे न मुक्तवान 2 तस्मिन हते हता हि सयुः सर्वे पाण्डव सृञ्जयाः एकवीर वधे कस्मान न युद्धे जयम आदधत 3 आहूतॊ न निवर्तेयम इति तस्य महाव्रतम सवयम आह्वयितव्यः ससूतपुत्रेण फल्गुनः 4 ततॊ दवैरथम आनीय फल्गुनं शक्रदत्तया न जघान वृषा कस्मात तन ममाचक्ष्व संजय 5 नूनं बुद्धिविहीनश चाप्य असहायश च मे सुतः शत्रुभिर वयसितॊपायः कथं नु स जयेद अरीन 6 या हय अस्य परमा शक्तिर जयस्य च परायणम सा शक्तिर वासुदेवेन वयंसितास्य घटॊत्कचे 7 कुणेर यथा हस्तगतं हरियेद बिल्वं बलीयसा तथा शक्तिर अमॊघा सा मॊघी भूता घटॊत्कचे 8 यथा वराहस्य शुनश च युध्यतॊस; तयॊर अभावे शवपचस्य लाभः मन्ये विद्वन वासुदेवस्य तद्वद; युद्धे लाभः कर्ण हैडिम्बयॊर वै 9 घटॊत्कचॊ यदि हन्याद धि कर्णं; परॊ लाभः स भवेत पाण्डवानाम वैकर्तनॊ वा यदि तं निहन्यात; तथापि कृत्यं शक्तिनाशात कृतं सयात 10 इति पराज्ञः परज्ञयैतद विचार्य; घटॊत्कचं सूतपुत्रेण युद्धे अयॊधयद वासुदेवॊ नृसिंहः; परियं कुर्वन पाण्डवानां हितं च 11 एतच चिकीर्षितं जञात्वा कर्णे मधुनिहा नृप नियॊजयाम आस तदा दवैरथे राक्षसेश्वरम 12 घटॊत्कचं महावीर्यं महाबुद्धिर जनार्दनः अमॊघाया विघातार्थं राजन दुर्मन्त्रिते तव 13 तदैव कृतकार्या हि वयं सयाम कुरूद्वह न रक्षेद यदि कृष्णस तं पार्थं कर्णान महारथात 14 साश्वध्वजरथः संख्ये धृतराष्ट्र पतेद भुवि विना जनार्दनं पार्थॊ यॊगानाम ईश्वरं परभुम 15 तैस तैर उपायैर बहुभी रक्ष्यमाणः स पार्थिव जयत्य अभिमुखः शत्रून पार्थः कृष्णेन पालितः 16 स विशेषं तव अमॊघायाः कृष्णॊ ऽरक्षत पाण्डवम हन्यात कषिप्ता हि कौन्तेयं शक्तिर वृक्षम इवाशनिः 17 [धृ] विरॊधी च कुमन्त्री च पराज्ञमानी ममात्मजः यस्यैष समतिक्रान्तॊ वधॊपायॊ जयं परति 18 तवापि समतिक्रान्तम एतद गावल्गणे कथम एतम अर्थं महाबुद्धे यत तवया नावबॊधितः 19 [स] दुर्यॊधनस्य शकुनेर मम दुःशासनस्य च रात्रौ रात्रौ भवत्य एषा नित्यम एव समर्थना 20 शवः सर्वसैन्यान उत्सृज्य जहि कर्ण धनंजयम परेष्यवत पाण्डुपाञ्चालान उपभॊक्ष्यामहे ततः 21 अथ वा निहते पार्थे पाण्डुष्व अन्यतमं ततः सथापयेद युधि वार्ष्णेयस तस्मात कृष्णॊ निपात्यताम 22 कृष्णॊ हि मूलं पाण्डूनां पार्थः सकन्ध इवॊद्गतः शाखा इवेतरे पार्थाः पाञ्चालाः पत्रसंज्ञिताः 23 कृष्णाश्रयाः कृष्ण बलाः कृष्ण नाथाश च पाण्डवाः कृष्णः परायणं चैषां जयॊतिषाम इव चन्द्रमाः 24 तस्मात पर्णानि शाखाश च सकन्धं चॊत्सृज्य सूतज कृष्णं निकृन्धि पाण्डूनां मूलं सर्वत्र सर्वदा 25 हन्याद यदि हि दाशार्हं कर्णॊ यादवनन्दनम कृत्स्ना वसुमती राजन वशे ते सयान न संशयः 26 यदि हि स निहतः शयीत भूमौ; यदुकुलपाण्डवनन्दनॊ महात्मा ननु तव वसुधा नरेन्द्र सर्वा; स गिरिसमुद्र वना वशं वरजेत 27 सा तु बुद्धिः कृताप्य एवं जाग्रति तरिदशेश्वरे अप्रमेये हृषीकेशे युद्धकाले वयमुह्यत 28 अर्जुनं चापि कौन्तेयं सदा रक्षति केशवः न हय एनम ऐच्छत परमुखे सौतेः सथापयितुं रणे 29 अन्यांश चास्मै रथॊदारान उपस्थापयद अच्युतः अमॊघां तां कथं शक्तिं मॊघां कुर्याम इति परभॊ 30 ततः कृष्णं महाबाहुः सात्यकिः सत्यविक्रमः पप्रच्छ रथशार्दूल कर्णं परति महारथम 31 अयं च परत्ययः कर्णे शक्त्या चामितविक्रम किमर्थं सूतपुत्रेण न मुक्ता फल्गुने तु सा 32 [वासु] दुःषासनश च कर्णश च शकुनिश च स सैन्धवः सततं मन्त्रयन्ति सम दुर्यॊधन पुरॊगमाः 33 कर्ण कर्ण महेष्वास रणे ऽमितपराक्रम नान्यस्य शक्तिर एषा ते मॊक्तव्या जयतां वर 34 ऋते महारथात पार्थात कुन्तीपुत्राद धनंजयात स हि तेषाम अतियशा देवानाम इव वासवः 35 तस्मिन विनिहते सर्वे पाण्डवाः सृञ्जयैः सह भविष्यन्ति गतात्मानः सुरा इव निरग्नयः 36 तथेति च परतिज्ञातं कर्णेन शिनिपुंगव हृदि नित्यं तु कर्णस्य वधॊ गाण्डीवधन्वनः 37 अहम एव तु राधेयं मॊहयामि युधां वर यतॊ नावसृजच छक्तिं पाण्डवे शवेतवाहने 38 फल्गुनस्य हि तां मृत्युम अवगम्य युयुत्सतः न निद्रा न च मे हर्षॊ मनसॊ ऽसति युधां वर 39 घटॊत्कचे वयंसितां तु दृष्ट्वा तां शिनिपुंगव मृत्यॊर आस्यान्तरान मुक्तं पश्याम्य अद्य धनंजयम 40 न पिता न च मे माता न यूयं भरातरस तथा न च पराणास तथा रक्ष्या यथा बीभत्सुर आहवे 41 तरैलॊक्यराज्याद यत किं चिद भवेद अन्यत सुदुर्लभम नेच्छेयं सात्वताहं तद विना पार्थं धनंजयम 42 अतः परहर्षः सुमहान युयुधानाद्य मे ऽभवत मृतं परत्यागतम इव दृष्ट्वा पार्थं धनंजयम 43 अतश च परहितॊ युद्धे मया कर्णाय राक्षसः न हय अन्यः समरे रात्रौ शक्तः कर्णं परबाधितुम 44 [स] इति सात्यकये पराह तदा देवकिनन्दनः धनंजय हिते युक्तस तत्प्रिये सततं रतः |
1
[dhṛ] ekavīra vadhe moghā śaktiḥ sūtātmaje yadā kasmāt sarvān samutsṛjya sa tāṃ pārthe na muktavān 2 tasmin hate hatā hi syuḥ sarve pāṇḍava sṛñjayāḥ ekavīra vadhe kasmān na yuddhe jayam ādadhat 3 āhūto na nivarteyam iti tasya mahāvratam svayam āhvayitavyaḥ sasūtaputreṇa phalgunaḥ 4 tato dvairatham ānīya phalgunaṃ śakradattayā na jaghāna vṛṣā kasmāt tan mamācakṣva saṃjaya 5 nūnaṃ buddhivihīnaś cāpy asahāyaś ca me sutaḥ śatrubhir vyasitopāyaḥ kathaṃ nu sa jayed arīn 6 yā hy asya paramā śaktir jayasya ca parāyaṇam sā śaktir vāsudevena vyaṃsitāsya ghaṭotkace 7 kuṇer yathā hastagataṃ hriyed bilvaṃ balīyasā tathā śaktir amoghā sā moghī bhūtā ghaṭotkace 8 yathā varāhasya śunaś ca yudhyatos; tayor abhāve śvapacasya lābhaḥ manye vidvan vāsudevasya tadvad; yuddhe lābhaḥ karṇa haiḍimbayor vai 9 ghaṭotkaco yadi hanyād dhi karṇaṃ; paro lābhaḥ sa bhavet pāṇḍavānām vaikartano vā yadi taṃ nihanyāt; tathāpi kṛtyaṃ śaktināśāt kṛtaṃ syāt 10 iti prājñaḥ prajñayaitad vicārya; ghaṭotkacaṃ sūtaputreṇa yuddhe ayodhayad vāsudevo nṛsiṃhaḥ; priyaṃ kurvan pāṇḍavānāṃ hitaṃ ca 11 etac cikīrṣitaṃ jñātvā karṇe madhunihā nṛpa niyojayām āsa tadā dvairathe rākṣaseśvaram 12 ghaṭotkacaṃ mahāvīryaṃ mahābuddhir janārdanaḥ amoghāyā vighātārthaṃ rājan durmantrite tava 13 tadaiva kṛtakāryā hi vayaṃ syāma kurūdvaha na rakṣed yadi kṛṣṇas taṃ pārthaṃ karṇān mahārathāt 14 sāśvadhvajarathaḥ saṃkhye dhṛtarāṣṭra pated bhuvi vinā janārdanaṃ pārtho yogānām īśvaraṃ prabhum 15 tais tair upāyair bahubhī rakṣyamāṇaḥ sa pārthiva jayaty abhimukhaḥ śatrūn pārthaḥ kṛṣṇena pālitaḥ 16 sa viśeṣaṃ tv amoghāyāḥ kṛṣṇo 'rakṣata pāṇḍavam hanyāt kṣiptā hi kaunteyaṃ śaktir vṛkṣam ivāśaniḥ 17 [dhṛ] virodhī ca kumantrī ca prājñamānī mamātmajaḥ yasyaiṣa samatikrānto vadhopāyo jayaṃ prati 18 tavāpi samatikrāntam etad gāvalgaṇe katham etam arthaṃ mahābuddhe yat tvayā nāvabodhitaḥ 19 [s] duryodhanasya śakuner mama duḥśāsanasya ca rātrau rātrau bhavaty eṣā nityam eva samarthanā 20 śvaḥ sarvasainyān utsṛjya jahi karṇa dhanaṃjayam preṣyavat pāṇḍupāñcālān upabhokṣyāmahe tataḥ 21 atha vā nihate pārthe pāṇḍuṣv anyatamaṃ tataḥ sthāpayed yudhi vārṣṇeyas tasmāt kṛṣṇo nipātyatām 22 kṛṣṇo hi mūlaṃ pāṇḍūnāṃ pārthaḥ skandha ivodgataḥ śākhā ivetare pārthāḥ pāñcālāḥ patrasaṃjñitāḥ 23 kṛṣṇāśrayāḥ kṛṣṇa balāḥ kṛṣṇa nāthāś ca pāṇḍavāḥ kṛṣṇaḥ parāyaṇaṃ caiṣāṃ jyotiṣām iva candramāḥ 24 tasmāt parṇāni śākhāś ca skandhaṃ cotsṛjya sūtaja kṛṣṇaṃ nikṛndhi pāṇḍūnāṃ mūlaṃ sarvatra sarvadā 25 hanyād yadi hi dāśārhaṃ karṇo yādavanandanam kṛtsnā vasumatī rājan vaśe te syān na saṃśayaḥ 26 yadi hi sa nihataḥ śayīta bhūmau; yadukulapāṇḍavanandano mahātmā nanu tava vasudhā narendra sarvā; sa girisamudra vanā vaśaṃ vrajeta 27 sā tu buddhiḥ kṛtāpy evaṃ jāgrati tridaśeśvare aprameye hṛṣīkeśe yuddhakāle vyamuhyata 28 arjunaṃ cāpi kaunteyaṃ sadā rakṣati keśavaḥ na hy enam aicchat pramukhe sauteḥ sthāpayituṃ raṇe 29 anyāṃś cāsmai rathodārān upasthāpayad acyutaḥ amoghāṃ tāṃ kathaṃ śaktiṃ moghāṃ kuryām iti prabho 30 tataḥ kṛṣṇaṃ mahābāhuḥ sātyakiḥ satyavikramaḥ papraccha rathaśārdūla karṇaṃ prati mahāratham 31 ayaṃ ca pratyayaḥ karṇe śaktyā cāmitavikrama kimarthaṃ sūtaputreṇa na muktā phalgune tu sā 32 [vāsu] duḥṣāsanaś ca karṇaś ca śakuniś ca sa saindhavaḥ satataṃ mantrayanti sma duryodhana purogamāḥ 33 karṇa karṇa maheṣvāsa raṇe 'mitaparākrama nānyasya śaktir eṣā te moktavyā jayatāṃ vara 34 ṛte mahārathāt pārthāt kuntīputrād dhanaṃjayāt sa hi teṣām atiyaśā devānām iva vāsavaḥ 35 tasmin vinihate sarve pāṇḍavāḥ sṛñjayaiḥ saha bhaviṣyanti gatātmānaḥ surā iva niragnayaḥ 36 tatheti ca pratijñātaṃ karṇena śinipuṃgava hṛdi nityaṃ tu karṇasya vadho gāṇḍīvadhanvanaḥ 37 aham eva tu rādheyaṃ mohayāmi yudhāṃ vara yato nāvasṛjac chaktiṃ pāṇḍave śvetavāhane 38 phalgunasya hi tāṃ mṛtyum avagamya yuyutsataḥ na nidrā na ca me harṣo manaso 'sti yudhāṃ vara 39 ghaṭotkace vyaṃsitāṃ tu dṛṣṭvā tāṃ śinipuṃgava mṛtyor āsyāntarān muktaṃ paśyāmy adya dhanaṃjayam 40 na pitā na ca me mātā na yūyaṃ bhrātaras tathā na ca prāṇās tathā rakṣyā yathā bībhatsur āhave 41 trailokyarājyād yat kiṃ cid bhaved anyat sudurlabham neccheyaṃ sātvatāhaṃ tad vinā pārthaṃ dhanaṃjayam 42 ataḥ praharṣaḥ sumahān yuyudhānādya me 'bhavat mṛtaṃ pratyāgatam iva dṛṣṭvā pārthaṃ dhanaṃjayam 43 ataś ca prahito yuddhe mayā karṇāya rākṣasaḥ na hy anyaḥ samare rātrau śaktaḥ karṇaṃ prabādhitum 44 [s] iti sātyakaye prāha tadā devakinandanaḥ dhanaṃjaya hite yuktas tatpriye satataṃ rataḥ |