Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 8 Index Previous Next
|
1
[स] अथॊत्तरेण पाण्डूनां सेनायां धवनिर उत्थितः रथनागाश्वपत्तीनां दण्डधारेण वध्यताम 2 निवर्तयित्वा तु रथं केशवॊ ऽरजुनम अब्रवीत वाहयन्न एव तुरगान गरुडानिलरंहसः 3 मागधॊ ऽथाप्य अतिक्रान्तॊ दविरदेन परमाथिना भगदत्ताद अनवरः शिक्षया च बलेन च 4 एनं हत्वा निहन्तासि पुनः संशप्तकान इति वाक्यान्ते परापयत पार्थं दण्डधारान्तिकं परति 5 स मागधानां परवरॊ ऽङकुश गरहॊ; गरहेष्व असह्यॊ विकचॊ यथा गरहः सपत्नसेनां परममाथ दारुणॊ; महीं समग्रां विकचॊ यथा गरहः 6 सुकल्पितं दानव नागसंनिभं; महाभ्रसंह्रादम अमित्रमर्दनम रथाश्वमातङ्गगणान सहस्रशः; समास्थितॊ हन्ति शरैर दविपान अपि 7 रथान अधिष्ठाय स वाजिसारथीन; रथांश च पद्भिस तवरितॊ वयपॊथयत दविपांश च पद्भ्यां चरणैः करेण च; दविपास्थितॊ हन्ति स कालचक्रवत 8 नरांश च कार्ष्णायस वर्म भूषणान; निपात्य साश्वान अपि पत्तिभिः सह वयपॊथयद दन्ति वरेण शुष्मिणा; स शब्दवत सथूलनडान यथातथा 9 अथार्जुनॊ जयातलनेमि निस्वने; मृदङ्गभेरीबहु शङ्खनादिते नराश्वमातङ्गसहस्रनादितै; रथॊत्तमेनाभ्यपतद दविपॊत्तमम 10 ततॊ ऽरजुनं दवादशभिः शरॊत्तमैर; जनार्दनं षॊडशभिः समार्दयत स दण्डधारस तुरगांस तरिभिस तरिभिस; ततॊ ननाद परजहास चासकृत 11 ततॊ ऽसय पार्थः स गुणेषु कार्मुकं; चकर्त भल्लैर धवजम अप्य अलंकृतम पुनर नियन्तॄन सह पादगॊप्तृभिस; ततस तु चुक्रॊध गिरिव्रजेश्वरः 12 ततॊ ऽरजुनं भिन्नकटेन दन्तिना; घनाघनेन अनिलतुल्यरंहसा अतीव चुक्षॊभयिषुर जनार्दनं; धनंजयं चाभिजघान तॊमरैः 13 अथास्य बाहू दविपहस्तसंनिभौ; शिरश च पूर्णेन्दुनिभाननं तरिभिः कषुरैः परचिच्छेद सहैव पाण्डवस; ततॊ दविपं बाणशतैः समार्दयत 14 स पार्थ बाणैस तपनीयभूषणैः; समारुचत काञ्चनवर्म भृद दविपः तथा चकाशे निशि पर्वतॊ यथा; दवाग्निना परज्वलितौषधि दरुमः 15 स वेदनार्तॊ ऽमबुदनिस्वनॊ नदंश; चलन भरमन परस्खलितॊ ऽऽतुरॊ दरवन पपात रुग्णः सनियन्तृकस तथा; यथा गिरिर वज्रनिपात चूर्णितः 16 हिमावदातेन सुवर्णमालिना; हिमाद्रिकूटप्रतिमेन दन्तिना हते रणे भरातरि दण्ड आव्रजज; जिघांसुर इन्द्रावरजं धनंजयम 17 स तॊमरैर अर्ककरप्रभैस तरिभिर; जनार्दनं पञ्चभिर एव चार्जुनम समर्पयित्वा विननाद चार्दर्यस; ततॊ ऽसय बाहू विचकर्त पाण्डवः 18 कषुर परकृत्तौ सुभृशं स तॊमरौ; चयुताङ्गदौ चन्दनरूषितौ भुजौ गजात पतन्तौ युगपद विरेजतुर; यथाद्रिशृङ्गात पतितौ महॊरगौ 19 अथार्धचन्द्रेण हृतं किरीटिना; पपात दण्डस्य शिरः कषितिं दविपात तच छॊणिताभं निपतद विरेजे; दिवाकरॊ ऽसताद इव पश्चिमां दिशम 20 अथ दविपं शवेतनगाग्र संनिभं; दिवाकरांशु परतिमैः शरॊत्तमैः बिभेद पार्तः स पपात नानदन; हिमाद्रिकूटः कुलिशाहतॊ यथा 21 ततॊ ऽपरे तत्प परतिमा जगॊत्तमा; जिगीषवः संयति सव्यसाचिनम तथा कृतास तेन यथैव तौ दविपौ; ततः परभग्नं सुमहद रिपॊर बलम 22 गजा रथाश्वाः पुरुषाश च संघशः; परस्परघ्नाः परिपेतुर आहवे परस्परप्रस्खलिताः समाहता; भृशं च तत तत कुलभाषिणॊ हताः 23 अथार्जुनं सवे परिवार्य सैनिकाः; पुरंदरं देवगणा इवाब्रुवन अभैष्म यस्मान मरणाद इव परजाः; स वीर दिष्ट्या निहतस तवया रिपुः 24 न चेत परित्रास्य इमाञ जनान भयाद; दविषद्भिर एवं बलिभिः परपीडितान तथाभविष्यद दविषतां परमॊदनं; यथा हतेष्व एष्व इह नॊ ऽरिषु तवया 25 इतीव भूयश च सुहृद्भिर ईरिता; निशम्य वाचः सुमनास ततॊ ऽरजुनः यथानुरूपं परतिपूज्य तं जनं; जगाम संशप्तक संघहा पुनः |
1
[s] athottareṇa pāṇḍūnāṃ senāyāṃ dhvanir utthitaḥ rathanāgāśvapattīnāṃ daṇḍadhāreṇa vadhyatām 2 nivartayitvā tu rathaṃ keśavo 'rjunam abravīt vāhayann eva turagān garuḍānilaraṃhasaḥ 3 māgadho 'thāpy atikrānto dviradena pramāthinā bhagadattād anavaraḥ śikṣayā ca balena ca 4 enaṃ hatvā nihantāsi punaḥ saṃśaptakān iti vākyānte prāpayat pārthaṃ daṇḍadhārāntikaṃ prati 5 sa māgadhānāṃ pravaro 'ṅkuśa graho; graheṣv asahyo vikaco yathā grahaḥ sapatnasenāṃ pramamātha dāruṇo; mahīṃ samagrāṃ vikaco yathā grahaḥ 6 sukalpitaṃ dānava nāgasaṃnibhaṃ; mahābhrasaṃhrādam amitramardanam rathāśvamātaṅgagaṇān sahasraśaḥ; samāsthito hanti śarair dvipān api 7 rathān adhiṣṭhāya sa vājisārathīn; rathāṃś ca padbhis tvarito vyapothayat dvipāṃś ca padbhyāṃ caraṇaiḥ kareṇa ca; dvipāsthito hanti sa kālacakravat 8 narāṃś ca kārṣṇāyasa varma bhūṣaṇān; nipātya sāśvān api pattibhiḥ saha vyapothayad danti vareṇa śuṣmiṇā; sa śabdavat sthūlanaḍān yathātathā 9 athārjuno jyātalanemi nisvane; mṛdaṅgabherībahu śaṅkhanādite narāśvamātaṅgasahasranāditai; rathottamenābhyapatad dvipottamam 10 tato 'rjunaṃ dvādaśabhiḥ śarottamair; janārdanaṃ ṣoḍaśabhiḥ samārdayat sa daṇḍadhāras turagāṃs tribhis tribhis; tato nanāda prajahāsa cāsakṛt 11 tato 'sya pārthaḥ sa guṇeṣu kārmukaṃ; cakarta bhallair dhvajam apy alaṃkṛtam punar niyantṝn saha pādagoptṛbhis; tatas tu cukrodha girivrajeśvaraḥ 12 tato 'rjunaṃ bhinnakaṭena dantinā; ghanāghanena anilatulyaraṃhasā atīva cukṣobhayiṣur janārdanaṃ; dhanaṃjayaṃ cābhijaghāna tomaraiḥ 13 athāsya bāhū dvipahastasaṃnibhau; śiraś ca pūrṇendunibhānanaṃ tribhiḥ kṣuraiḥ praciccheda sahaiva pāṇḍavas; tato dvipaṃ bāṇaśataiḥ samārdayat 14 sa pārtha bāṇais tapanīyabhūṣaṇaiḥ; samārucat kāñcanavarma bhṛd dvipaḥ tathā cakāśe niśi parvato yathā; davāgninā prajvalitauṣadhi drumaḥ 15 sa vedanārto 'mbudanisvano nadaṃś; calan bhraman praskhalito ''turo dravan papāta rugṇaḥ saniyantṛkas tathā; yathā girir vajranipāta cūrṇitaḥ 16 himāvadātena suvarṇamālinā; himādrikūṭapratimena dantinā hate raṇe bhrātari daṇḍa āvrajaj; jighāṃsur indrāvarajaṃ dhanaṃjayam 17 sa tomarair arkakaraprabhais tribhir; janārdanaṃ pañcabhir eva cārjunam samarpayitvā vinanāda cārdaryas; tato 'sya bāhū vicakarta pāṇḍavaḥ 18 kṣura prakṛttau subhṛśaṃ sa tomarau; cyutāṅgadau candanarūṣitau bhujau gajāt patantau yugapad virejatur; yathādriśṛṅgāt patitau mahoragau 19 athārdhacandreṇa hṛtaṃ kirīṭinā; papāta daṇḍasya śiraḥ kṣitiṃ dvipāt tac choṇitābhaṃ nipatad vireje; divākaro 'stād iva paścimāṃ diśam 20 atha dvipaṃ śvetanagāgra saṃnibhaṃ; divākarāṃśu pratimaiḥ śarottamaiḥ bibheda pārtaḥ sa papāta nānadan; himādrikūṭaḥ kuliśāhato yathā 21 tato 'pare tatp pratimā jagottamā; jigīṣavaḥ saṃyati savyasācinam tathā kṛtās tena yathaiva tau dvipau; tataḥ prabhagnaṃ sumahad ripor balam 22 gajā rathāśvāḥ puruṣāś ca saṃghaśaḥ; parasparaghnāḥ paripetur āhave parasparapraskhalitāḥ samāhatā; bhṛśaṃ ca tat tat kulabhāṣiṇo hatāḥ 23 athārjunaṃ sve parivārya sainikāḥ; puraṃdaraṃ devagaṇā ivābruvan abhaiṣma yasmān maraṇād iva prajāḥ; sa vīra diṣṭyā nihatas tvayā ripuḥ 24 na cet paritrāsya imāñ janān bhayād; dviṣadbhir evaṃ balibhiḥ prapīḍitān tathābhaviṣyad dviṣatāṃ pramodanaṃ; yathā hateṣv eṣv iha no 'riṣu tvayā 25 itīva bhūyaś ca suhṛdbhir īritā; niśamya vācaḥ sumanās tato 'rjunaḥ yathānurūpaṃ pratipūjya taṃ janaṃ; jagāma saṃśaptaka saṃghahā punaḥ |