Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 12 Index Previous Next
|
1
[य] पितामह महाप्राज्ञ सर्वशास्त्रविशारद शरणं पालयानस्य यॊ धर्मस तं वदस्व मे 2 [भ] महान धर्मॊ महाराज शरणागत पालने अर्हः परष्टुं भवांश चैव परश्नं भरतसत्तम 3 नृगप्रभृतयॊ राजन राजानः शरणागतान परिपाल्य महाराज संसिद्धिं परमां गताः 4 शरूयते हि कपॊतेन शत्रुः शरणम आगतः पूजितश च यथान्यायं सवैश च मांसैर निमन्त्रितः 5 [य] कथं कपॊतेन पुरा शत्रुः शरणम आगतः सवमांसैर भॊजितः कां च गतिं लेभे स भारत 6 [भ] शृणु राजन कथां दिव्यां सर्वपापप्रणाशिनीम नृपतेर मुचुकुन्दस्य कथितां भार्गवेण ह 7 इमम अर्थं पुरा पार्थ मुचुकुन्दॊ नराधिपः भार्गवं परिपप्रच्छ परणतॊ भरतर्षभ 8 तस्मै शुश्रूषमाणाय भार्गवॊ ऽकथयत कथाम इयं यथा कपॊतेन सिद्धिः पराप्ता नराधिप 9 धर्मनिश्चय संयुक्तां कामार्थसहितां कथाम शृणुष्वावहितॊ राजन गदतॊ मे महाभुज 10 कश चित कषुद्रसमाचारः पृथिव्यां कालसंमतः चचार पृथिवीं पापॊ घॊरः शकुनिलुब्धकः 11 काकॊल इव कृष्णाङ्गॊ रूक्षः पापसमाहितः यवमध्यः कृश गरीवॊ हरस्वपादॊ महाहनुः 12 नैव तस्य सुहृत कश चिन न संबन्धी न बान्धवः स हि तैः संपरित्यक्तस तेन घॊरेण कर्मणा 13 स वै कषारकम आदाय दविजान हत्वा वने सदा चकार विक्रयं तेषां पतंगानां नराधिप 14 एवं तु वर्तमानस्य तस्य वृत्तिं दुरात्मनः अगमत सुमहान कालॊ न चाधर्मम अबुध्यत 15 तस्य भार्या सहायस्य रममाणस्य शाश्वतम दैवयॊगविमूढस्य नान्या वृत्तिर अरॊचत 16 ततः कदा चित तस्याथ वनस्थस्य समुद्गतः पातयन्न इव वृक्षांस तान सुमहान वातसंभ्रमः 17 मेघसंकुलम आकाशं विद्युन्मण्डलमण्डितम संछन्नं सुमुहूर्तेन नौ सथानेनेव सागरः 18 वारिधारा समूहैश च संप्रहृष्टः शतक्रतुः कषणेन पूरयाम आस सलिलेन वसुंधराम 19 ततॊ धाराकुले लॊके संभ्रमन नष्टचेतनः शीतार्तस तद वनं सर्वम आकुलेनान्तर आत्मना 20 नैव निम्नं सथलं वापि सॊ ऽविन्दत विहंगहा पूरितॊ हि जलौघेन मार्गस तस्य वनस्य वै 21 पक्षिणॊ वातवेगेन हता लीनास तदाभवन मृगाः सिंहा वराहाश च सथलान्य आश्रित्य तस्थिरे 22 महता वातवर्षेण तरासितास ते वनौकसः भयार्ताश च कषुधार्ताश च बभ्रमुः सहिता वने 23 स तु शीतहतैर गात्रैर जगामैव न तस्थिवान सॊ ऽपश्यद वनषण्डेषु मेघनीलं वनस्पतिम 24 ताराढ्यं कुमुदाकारम आकाशं निर्मलं च ह मेघैर मुक्तं नभॊ दृष्ट्वा लुब्धकः शीतविह्वलः 25 दिशॊ ऽवलॊकयाम आस वेलां चैव दुरात्मवान दूरे गरामनिवेशश च तस्माद देशाद इति परभॊ कृतबुद्धिर वने तस्मिन वस्तुं तां रजनीं तदा 26 सॊ ऽञजलिं परयतः कृत्वा वाक्यम आह वनस्पतिम शरणं यामि यान्य अस्मिन दैवतानीह भारत 27 स शिलायां शिरः कृत्वा पर्णान्य आस्तीर्य भूतले दुःखेन महताविष्टस ततः सुष्वाप पक्षिहा |
1
[y] pitāmaha mahāprājña sarvaśāstraviśārada śaraṇaṃ pālayānasya yo dharmas taṃ vadasva me 2 [bh] mahān dharmo mahārāja śaraṇāgata pālane arhaḥ praṣṭuṃ bhavāṃś caiva praśnaṃ bharatasattama 3 nṛgaprabhṛtayo rājan rājānaḥ śaraṇāgatān paripālya mahārāja saṃsiddhiṃ paramāṃ gatāḥ 4 śrūyate hi kapotena śatruḥ śaraṇam āgataḥ pūjitaś ca yathānyāyaṃ svaiś ca māṃsair nimantritaḥ 5 [y] kathaṃ kapotena purā śatruḥ śaraṇam āgataḥ svamāṃsair bhojitaḥ kāṃ ca gatiṃ lebhe sa bhārata 6 [bh] śṛṇu rājan kathāṃ divyāṃ sarvapāpapraṇāśinīm nṛpater mucukundasya kathitāṃ bhārgaveṇa ha 7 imam arthaṃ purā pārtha mucukundo narādhipaḥ bhārgavaṃ paripapraccha praṇato bharatarṣabha 8 tasmai śuśrūṣamāṇāya bhārgavo 'kathayat kathām iyaṃ yathā kapotena siddhiḥ prāptā narādhipa 9 dharmaniścaya saṃyuktāṃ kāmārthasahitāṃ kathām śṛṇuṣvāvahito rājan gadato me mahābhuja 10 kaś cit kṣudrasamācāraḥ pṛthivyāṃ kālasaṃmataḥ cacāra pṛthivīṃ pāpo ghoraḥ śakunilubdhakaḥ 11 kākola iva kṛṣṇāṅgo rūkṣaḥ pāpasamāhitaḥ yavamadhyaḥ kṛśa grīvo hrasvapādo mahāhanuḥ 12 naiva tasya suhṛt kaś cin na saṃbandhī na bāndhavaḥ sa hi taiḥ saṃparityaktas tena ghoreṇa karmaṇā 13 sa vai kṣārakam ādāya dvijān hatvā vane sadā cakāra vikrayaṃ teṣāṃ pataṃgānāṃ narādhipa 14 evaṃ tu vartamānasya tasya vṛttiṃ durātmanaḥ agamat sumahān kālo na cādharmam abudhyata 15 tasya bhāryā sahāyasya ramamāṇasya śāśvatam daivayogavimūḍhasya nānyā vṛttir arocata 16 tataḥ kadā cit tasyātha vanasthasya samudgataḥ pātayann iva vṛkṣāṃs tān sumahān vātasaṃbhramaḥ 17 meghasaṃkulam ākāśaṃ vidyunmaṇḍalamaṇḍitam saṃchannaṃ sumuhūrtena nau sthāneneva sāgaraḥ 18 vāridhārā samūhaiś ca saṃprahṛṣṭaḥ śatakratuḥ kṣaṇena pūrayām āsa salilena vasuṃdharām 19 tato dhārākule loke saṃbhraman naṣṭacetanaḥ śītārtas tad vanaṃ sarvam ākulenāntar ātmanā 20 naiva nimnaṃ sthalaṃ vāpi so 'vindata vihaṃgahā pūrito hi jalaughena mārgas tasya vanasya vai 21 pakṣiṇo vātavegena hatā līnās tadābhavan mṛgāḥ siṃhā varāhāś ca sthalāny āśritya tasthire 22 mahatā vātavarṣeṇa trāsitās te vanaukasaḥ bhayārtāś ca kṣudhārtāś ca babhramuḥ sahitā vane 23 sa tu śītahatair gātrair jagāmaiva na tasthivān so 'paśyad vanaṣaṇḍeṣu meghanīlaṃ vanaspatim 24 tārāḍhyaṃ kumudākāram ākāśaṃ nirmalaṃ ca ha meghair muktaṃ nabho dṛṣṭvā lubdhakaḥ śītavihvalaḥ 25 diśo 'valokayām āsa velāṃ caiva durātmavān dūre grāmaniveśaś ca tasmād deśād iti prabho kṛtabuddhir vane tasmin vastuṃ tāṃ rajanīṃ tadā 26 so 'ñjaliṃ prayataḥ kṛtvā vākyam āha vanaspatim śaraṇaṃ yāmi yāny asmin daivatānīha bhārata 27 sa śilāyāṃ śiraḥ kṛtvā parṇāny āstīrya bhūtale duḥkhena mahatāviṣṭas tataḥ suṣvāpa pakṣihā |