Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 14 Index Previous Next
|
1
[इ] एवम एतद बरह्मबलं गरीयॊ; न बरह्मतः किं चिद अन्यद गरीयः आविक्षितस्य तु बलं न मृष्ये; वज्रम अस्मै परहरिष्यामि घॊरम 2 धृतराष्ट्र परहितॊ गच्छ मरुत्तं; संवर्तेन सहितं तं वदस्व बृहस्पतिं तवम उपशिक्षस्व राजन; वज्रं वा ते परहरिष्यामि घॊरम 3 [व] ततॊ गत्वा घृतराष्ट्रॊ नरेन्द्रं; परॊवाचेदं वचनं वासवस्य गन्धर्वं मां धृतराष्ट्रं निबॊध; तवाम आगतं वकु कामं नरेन्द्र 4 ऐन्द्रं वाक्यं शृणु मे राजसिंह; यत पराह लॊकाधिपतिर महात्मा बृहस्पतिं याजकं तवं वृणीष्व; वज्रं वा ते परहरिष्यामि घॊरम वचश चेद एतन न करिष्यसे मे; पराहैतद एतावद अचिन्त्यकर्मा 5 [म] तवं चैवैतद वेत्थ पुरंदरश च; विश्वे देवा वसवश चाश्विनौ च मित्रद्रॊहे निष्कृतिर वै यथैव; नास्तीति लॊकेषु सदैव वादः 6 बृहस्पतिर याजयिता महेन्द्रं; देव शरेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम संवर्तॊ मां याजयिताद्य राजन; न ते वाक्यं तस्य वा रॊचयामि 7 [गन्धर्व] घॊरॊ नादः शरूयते वासवस्य; नभस्तले गर्जतॊ राजसिंह वयक्तं वज्रं मॊक्ष्यते ते महेन्द्रः; कषेमं राजंश चिन्त्यताम एष कालः 8 इत्य एवम उक्तॊ धृतराष्ट्रेण राजा; शरुत्वा नादं नदतॊ वासवस्य तपॊनित्यं धर्मविदां वरिष्ठं; संवर्तं तं जञापयाम आस कार्यम 9 [म] इमम अश्मानं पलवमानम आराद; अध्वा दूरं तेन न दृश्यते ऽदय परपद्ये ऽहं शर्म विप्रेन्द्र तवत्तः; परयच्छ तस्माद अभयं विप्रमुख्य 10 अयम आयाति वै वज्री दिशॊ विद्यॊतयन दश अमानुषेण घॊरेण सदस्यास तरासिता हि नः 11 [स] भयं शक्राद वयेतु ते राजसिंह; परणॊत्स्ये ऽहं भयम एतत सुघॊरम संस्तम्भिन्या विद्यया कषिप्रम एव; मा भैस तवम अस्माद भव चापि परतीतः 12 अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस तवं शक्रतॊ नृप सर्वेषाम एव देवानां कषपितान्य आयुधानि मे 13 दिशॊ वज्रं वरजतां वायुर एतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु आपः पलवन्त्व अन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस तवम 14 अथॊ वह्निस तरातुवा सर्वतस ते; कामवर्षं वर्षतु वासवॊ वा वज्रं तथा सथापयतां च वायुर; महाघॊरं पलवमानं जलौघैः 15 [म] घॊरः शब्दः शरूयते वै महास्वनॊ; वज्रस्यैष सहितॊ मारुतेन आत्मा हि मे परव्यथते मुहुर मुहुर; न मे सवास्थ्यं जायते चाद्य विप्र 16 [स] वज्राद उग्राद वयेतु भयं तवाद्य; वातॊ भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम भयं तयक्त्वा वरम अन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि 17 [म] इन्द्रः साक्षात सहसाभ्येतु विप्र; हविर यज्ञे परतिगृह्णातु चैव सवं सवं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सॊमं परतिगृह्णन्तु चैव 18 [स] अयम इन्द्रॊ हरिभिर आयाति राजन; देवैः सर्वैः सहितः सॊमपीथी मन्त्राहूतॊ यज्ञम इमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्त कायम 19 [व] ततॊ देवैः सहितॊ देवराजॊ; रथे युक्त्वा तान हरीन वाजिमुख्यान आयाद यज्ञम अधि राज्ञः पिपासुर; आविक्षितस्याप्रमेयस्य सॊमम 20 तम आयान्तं सहितं देवसंघैः; परत्युद्ययौ स पुरॊधा मरुत्तः चक्रे पूजां देवराजाय चाग्र्यां; यथाशास्त्रं विधिवत परीयमाणः 21 [स] सवागतं ते पुरुहूतेह विद्वन; यज्ञॊ ऽदयायं संनिहिते तवयीन्द्र शॊशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सॊमं सुतम उद्यतं मया 22 [म] शिवेन मां पश्य नमश च ते ऽसतु; पराप्तॊ यज्ञः सफलं जीवितं मे अयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेर अवरॊ जन्मना यः 23 [इ] जानामि ते गुरुम एनं तपॊधनं; बृहस्पतेर अनुजं तिग्मतेजसम यस्याह्वानाद आगतॊ ऽहं नरेन्द्र; परीतिर मे ऽदय तवयि मनुः परनष्टः 24 [स] यदि परीतस तवम असि वै देवराज; तस्मात सवयं शाधि यज्ञे विधानम सवयं सर्वान कुरु मार्गान सुरेन्द्र; जानात्व अयं सर्वलॊकश च देव 25 [व] एवम उक्तस तव आङ्गिरसेन शक्रः; समादिदेश सवयम एव देवान सभाः करियन्ताम आवसथाश च मुख्याः; सहस्रशश चित्रभौमाः समृद्धाः 26 कॢप्त सथूणाः कुरुतारॊहणानि; गन्धर्वाणाम अप्सरसां च शीघ्रम येषु नृत्येरन्न अप्सरसः सहस्रशः; सवर्गॊद्देशः करियतां यज्ञवाटः 27 इत्य उक्तास ते चक्रुर आशु परतीता; दिवौकसः शक्र वाक्यान नरेन्द्र ततॊ वाक्यं पराह राजानम इन्द्रः; परीतॊ राजन पूजयानॊ मरुत्तम 28 एष तवयाहम इह राजन समेत्य; ये चाप्य अन्ये तव पूर्वे नरेन्द्राः सर्वाश चान्या देवताः परीयमाणा; हविस तुभ्यं परतिगृह्णन्तु राजन 29 आग्नेयं वै लॊहितम आलभन्तां; वैश्वदेवं बहुरूपं विराजन नीलं चॊक्षाणं मेध्यम अभ्यालभन्तां; चलच छिश्नं मत परदिष्टं दविजेन्द्राः 30 ततॊ यज्ञॊ ववृधे तस्य राज्ञॊ; यत्र देवाः सवयम अन्नानि जह्रुः यस्मिञ शक्रॊ बराह्मणैः पूज्यमानः; सदस्यॊ ऽभूद धरिमान देवराजः 31 ततः संवर्तश चित्यगतॊ महात्मा; यथा वह्निः परज्वलितॊ दवितीयः हवींष्य उच्चैर आह्वयन देवसंघाञ; जुहावाग्नौ मन्त्रवत सुप्रतीतः 32 ततः पीत्वा बलभित सॊमम अग्र्यं; ये चाप्य अन्ये सॊमपा वै दिवौकसः सर्वे ऽनुज्ञाताः परययुः पार्थिवेन; यथाजॊषं तर्पिताः परीतिमन्तः 33 ततॊ राजा जातरूपस्य राशीन; पदे पदे कारयाम आस हृष्टः दविजातिभ्यॊ विसृजन भूरि वित्तं; रराज वित्तेश इवारि हन्ता 34 ततॊ वित्तं विविधं संनिधाय; यथॊत्साहं कारयित्वा च कॊशम अनुज्ञातॊ गुरुणा संनिवृत्य; शशास गाम अखिलां सागरान्ताम 35 एवंगुणः संबभूवेह राजा; यस्य करतौ तत सुवर्णं परभूतम तत तवं समादाय नरेन्द्र वित्तं; यजस्व देवांस तर्पयानॊ विधानैः 36 [व] ततॊ राजा पाण्डवॊ हृष्टरूपः; शरुत्वा वाक्यं सत्यवत्याः सुतस्य मनश चक्रे तेन वित्तेन यष्टुं; ततॊ ऽमात्यैर मन्त्रयाम आस भूयः |
1
[i] evam etad brahmabalaṃ garīyo; na brahmataḥ kiṃ cid anyad garīyaḥ āvikṣitasya tu balaṃ na mṛṣye; vajram asmai prahariṣyāmi ghoram 2 dhṛtarāṣṭra prahito gaccha maruttaṃ; saṃvartena sahitaṃ taṃ vadasva bṛhaspatiṃ tvam upaśikṣasva rājan; vajraṃ vā te prahariṣyāmi ghoram 3 [v] tato gatvā ghṛtarāṣṭro narendraṃ; provācedaṃ vacanaṃ vāsavasya gandharvaṃ māṃ dhṛtarāṣṭraṃ nibodha; tvām āgataṃ vaku kāmaṃ narendra 4 aindraṃ vākyaṃ śṛṇu me rājasiṃha; yat prāha lokādhipatir mahātmā bṛhaspatiṃ yājakaṃ tvaṃ vṛṇīṣva; vajraṃ vā te prahariṣyāmi ghoram vacaś ced etan na kariṣyase me; prāhaitad etāvad acintyakarmā 5 [m] tvaṃ caivaitad vettha puraṃdaraś ca; viśve devā vasavaś cāśvinau ca mitradrohe niṣkṛtir vai yathaiva; nāstīti lokeṣu sadaiva vādaḥ 6 bṛhaspatir yājayitā mahendraṃ; deva śreṣṭhaṃ vajrabhṛtāṃ variṣṭham saṃvarto māṃ yājayitādya rājan; na te vākyaṃ tasya vā rocayāmi 7 [gandharva] ghoro nādaḥ śrūyate vāsavasya; nabhastale garjato rājasiṃha vyaktaṃ vajraṃ mokṣyate te mahendraḥ; kṣemaṃ rājaṃś cintyatām eṣa kālaḥ 8 ity evam ukto dhṛtarāṣṭreṇa rājā; śrutvā nādaṃ nadato vāsavasya taponityaṃ dharmavidāṃ variṣṭhaṃ; saṃvartaṃ taṃ jñāpayām āsa kāryam 9 [m] imam aśmānaṃ plavamānam ārād; adhvā dūraṃ tena na dṛśyate 'dya prapadye 'haṃ śarma viprendra tvattaḥ; prayaccha tasmād abhayaṃ vipramukhya 10 ayam āyāti vai vajrī diśo vidyotayan daśa amānuṣeṇa ghoreṇa sadasyās trāsitā hi naḥ 11 [s] bhayaṃ śakrād vyetu te rājasiṃha; praṇotsye 'haṃ bhayam etat sughoram saṃstambhinyā vidyayā kṣipram eva; mā bhais tvam asmād bhava cāpi pratītaḥ 12 ahaṃ saṃstambhayiṣyāmi mā bhais tvaṃ śakrato nṛpa sarveṣām eva devānāṃ kṣapitāny āyudhāni me 13 diśo vajraṃ vrajatāṃ vāyur etu; varṣaṃ bhūtvā nipatatu kānaneṣu āpaḥ plavantv antarikṣe vṛthā ca; saudāminī dṛśyatāṃ mā bibhas tvam 14 atho vahnis trātuvā sarvatas te; kāmavarṣaṃ varṣatu vāsavo vā vajraṃ tathā sthāpayatāṃ ca vāyur; mahāghoraṃ plavamānaṃ jalaughaiḥ 15 [m] ghoraḥ śabdaḥ śrūyate vai mahāsvano; vajrasyaiṣa sahito mārutena ātmā hi me pravyathate muhur muhur; na me svāsthyaṃ jāyate cādya vipra 16 [s] vajrād ugrād vyetu bhayaṃ tavādya; vāto bhūtvā hanmi narendra vajram bhayaṃ tyaktvā varam anyaṃ vṛṇīṣva; kaṃ te kāmaṃ tapasā sādhayāmi 17 [m] indraḥ sākṣāt sahasābhyetu vipra; havir yajñe pratigṛhṇātu caiva svaṃ svaṃ dhiṣṇyaṃ caiva juṣantu devāḥ; sutaṃ somaṃ pratigṛhṇantu caiva 18 [s] ayam indro haribhir āyāti rājan; devaiḥ sarvaiḥ sahitaḥ somapīthī mantrāhūto yajñam imaṃ mayādya; paśyasvainaṃ mantravisrasta kāyam 19 [v] tato devaiḥ sahito devarājo; rathe yuktvā tān harīn vājimukhyān āyād yajñam adhi rājñaḥ pipāsur; āvikṣitasyāprameyasya somam 20 tam āyāntaṃ sahitaṃ devasaṃghaiḥ; pratyudyayau sa purodhā maruttaḥ cakre pūjāṃ devarājāya cāgryāṃ; yathāśāstraṃ vidhivat prīyamāṇaḥ 21 [s] svāgataṃ te puruhūteha vidvan; yajño 'dyāyaṃ saṃnihite tvayīndra śośubhyate balavṛtraghna bhūyaḥ; pibasva somaṃ sutam udyataṃ mayā 22 [m] śivena māṃ paśya namaś ca te 'stu; prāpto yajñaḥ saphalaṃ jīvitaṃ me ayaṃ yajñaṃ kurute me surendra; bṛhaspater avaro janmanā yaḥ 23 [i] jānāmi te gurum enaṃ tapodhanaṃ; bṛhaspater anujaṃ tigmatejasam yasyāhvānād āgato 'haṃ narendra; prītir me 'dya tvayi manuḥ pranaṣṭaḥ 24 [s] yadi prītas tvam asi vai devarāja; tasmāt svayaṃ śādhi yajñe vidhānam svayaṃ sarvān kuru mārgān surendra; jānātv ayaṃ sarvalokaś ca deva 25 [v] evam uktas tv āṅgirasena śakraḥ; samādideśa svayam eva devān sabhāḥ kriyantām āvasathāś ca mukhyāḥ; sahasraśaś citrabhaumāḥ samṛddhāḥ 26 kḷpta sthūṇāḥ kurutārohaṇāni; gandharvāṇām apsarasāṃ ca śīghram yeṣu nṛtyerann apsarasaḥ sahasraśaḥ; svargoddeśaḥ kriyatāṃ yajñavāṭaḥ 27 ity uktās te cakrur āśu pratītā; divaukasaḥ śakra vākyān narendra tato vākyaṃ prāha rājānam indraḥ; prīto rājan pūjayāno maruttam 28 eṣa tvayāham iha rājan sametya; ye cāpy anye tava pūrve narendrāḥ sarvāś cānyā devatāḥ prīyamāṇā; havis tubhyaṃ pratigṛhṇantu rājan 29 āgneyaṃ vai lohitam ālabhantāṃ; vaiśvadevaṃ bahurūpaṃ virājan nīlaṃ cokṣāṇaṃ medhyam abhyālabhantāṃ; calac chiśnaṃ mat pradiṣṭaṃ dvijendrāḥ 30 tato yajño vavṛdhe tasya rājño; yatra devāḥ svayam annāni jahruḥ yasmiñ śakro brāhmaṇaiḥ pūjyamānaḥ; sadasyo 'bhūd dharimān devarājaḥ 31 tataḥ saṃvartaś cityagato mahātmā; yathā vahniḥ prajvalito dvitīyaḥ havīṃṣy uccair āhvayan devasaṃghāñ; juhāvāgnau mantravat supratītaḥ 32 tataḥ pītvā balabhit somam agryaṃ; ye cāpy anye somapā vai divaukasaḥ sarve 'nujñātāḥ prayayuḥ pārthivena; yathājoṣaṃ tarpitāḥ prītimantaḥ 33 tato rājā jātarūpasya rāśīn; pade pade kārayām āsa hṛṣṭaḥ dvijātibhyo visṛjan bhūri vittaṃ; rarāja vitteśa ivāri hantā 34 tato vittaṃ vividhaṃ saṃnidhāya; yathotsāhaṃ kārayitvā ca kośam anujñāto guruṇā saṃnivṛtya; śaśāsa gām akhilāṃ sāgarāntām 35 evaṃguṇaḥ saṃbabhūveha rājā; yasya kratau tat suvarṇaṃ prabhūtam tat tvaṃ samādāya narendra vittaṃ; yajasva devāṃs tarpayāno vidhānaiḥ 36 [v] tato rājā pāṇḍavo hṛṣṭarūpaḥ; śrutvā vākyaṃ satyavatyāḥ sutasya manaś cakre tena vittena yaṣṭuṃ; tato 'mātyair mantrayām āsa bhūyaḥ |